Қарлұқ мемлекетінің жоғарғы басшысы ​

Қарлұқтар туралы алғашқы мәліметтер V ғасырға жатады. Бастапқыда олар Алтай мен Балқаш көлінің шығыс жағалауы арасындағы аумақты басып алды. Олар көшпелі мал өсірумен, аңшылықпен айналысып, біртіндеп отырықшы егіншілікке көшті.

Қарлұқтардың билеушілері «Ябгу» немесе «Джабгу» деп аталды. Бастапқыда Джабгу штаб-пәтері Суяб қаласында (Шу өзенінің бойында) орналасқан, бірақ 940 жылы мемлекеттің орталығы Іле өзенінің алқабындағы Қойлық қаласына, қазіргі Алматы облысының солтүстігінде орналасқан қазіргі Қойлық ауылының жанында орналасқан. 960 жылдан бастап ислам қарлұқтар арасында тарала бастады.

742 жылы ұйғырлар, қарлұқтар мен басмылдар бірікті, Шығыс Түрік қағанатын талқандады. Басмылдар көсемі жоғарғы билеуші ​​болып жарияланды және қаған титулын алды. Бірақ 744 жылы ұйғырлар мен қарлұқтардың біріккен күштері Басмылдықтарды жеңіп, қағанды ​​өлтірді.

Талас өзеніндегі арабтар (халифат) пен қытайлардың (Тан әулеті) арасындағы Түркістан үшін әйгілі шайқаста (751 ж.) Арабтарға өтіп, қарлұқтар шайқас нәтижесін шешті.

Бұл жерлер кейіннен Қарлұқ қағанатының құрамына кірді (766–940), кейін оны Караханидтер мемлекеті алмастырды (940–1210).

1211 жылы Шыңғыс хан Алмалық Бұзарға, бұрын Қара-Қытай мен Найманға, сондай-ақ Ферғана Карлұқтары Кадар-Меликке қызмет еткен Карл хан Арслан ханға өз еркімен мойынсұнды.

Қарлұқ диалектісі (моғол заманындағы шағатай тілі, 1220–1390) қазіргі өзбек (Мавераннахрда) және ұйғыр (Шығыс Түркістанда) тілдерінің негізін қалады.

XIX ғасырдың екінші жартысы - XX ғасырдың басында өзбек халқының құрамына енген қарлұқтардың бір бөлігі қазіргі Өзбекстанның Кашкадария, Бұхара және Сурхандария облыстары аумағында өмір сүрді.

Қазір Тәжікстанда кішкентай қарлұқтардың этникалық топтары кездеседі.

Объяснение: