Тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтайды. Cын есім, сан есімнің мағыналық түрлерін ажыратады. Көшпелі өмір салтын ұстанған ата-бабаларымыз ауа райын өздерінше болжап отырған. Ұшқан құстың, жүгірген аңның белгілерімен қатар, аспан денелерін де өздерінше зерттеген. Қазіргі уақытта (тамыз айының 22-нен қыркүйек айының 21-не дейін) түнгі аспандағы жұлдыздарға тағы бір жұлдыздың қосылатын шағы. Бұған дейін бұл жұлдыз болған , бірақ осыншалықты анық көрінбейтін. Бұл – Сүмбіле жұлдызы. Осы Сүмбіле жұлдызы туған шақтан бастап, өзен көлдердің суы салқындай бастайды. Қазақта «Сүмбіле туса, су суыр» деген сөз бар.

Бұдан кейін Таразы жұлдызы көрінеді. Бұл жұлдыз жайлы да «Таразы туса, таң суыр» деген қағида қалдырған екен бабаларымыз. Кейбіреулер «Тау суыр» деп те айтады. Расында да осы уақытта жайлауда, тау арасында болсаңыз, түннің де, таңның да салқындағанын байқауға болады.

1. Мәтінге тақырып қойыңыз.

2. Мәтіндегі тірек сөздер қатарын табыңыз.

А. Ата-бабаларымыз, жүгірген аң, өздерінше зерттеген, түнгі аспан.

В. Көшпелі өмір, ұшқан құс, тау арасында, қазіргі уақытта , байқауға болады.

С. Ауа райын болжау, аспан денелері, Сүмбіле жұлдызы, Таразы жұлдызы, суық түсу.

Д. Жүгірген аң, жұлдыздың қосылатын шағы, Таразы жұлдыз.

3. Негізгі ойды анықтайтын жетекші сұрақты табыңыз.

А. Жазда Сүмбіле жұлдызы неге анық көрінбейді?

В. Ата-бабаларымыз ауа райын қалай болжаған?

С. Ауа райының салқындағаны жайлауда ғана білінеді ме?

Д. Тау арасынан күн салқындағанын білуге болады ма?

4. Берілген сөйлемдегі сан есімнің мағыналық түрін ажыратыңыз.

Қазіргі уақытта (тамыз айының 22-нен қыркүйек айының 21-не дейін) түнгі аспандағы жұлдыздарға тағы бір жұлдыздың қосылатын шағы.

А. Есептік сан есім

В. Реттік сан есім

С. Жинақтық сан есім

Д. Бөлшектік сан есім

5. Қатыстық сын есімді тіркесті белгілеңіз.

А. Ауа райын болжау

В.Түнгі аспан

С. Салқын таң.

Д.Аспан денелері.

II .ЖАЗЫЛЫМ.

Жаздың шуақты күні жанұяңызбен бірге саяхатқа бардыңыз. Алған әсеріңізді сипаттап, жазылымның құрылымын сақтап, орфографиялық нормаға сәйкес сауатты мәтін жазыңыз. (Сөз саны 110-120)

​

ayazhanbeibit5    2   05.05.2021 09:29    3