СОЧИНЕНИЕ Тұмар (Томирис) ханиа күнгей түркі сақ халықтарының байырғы заманда ел билеген атақты әйел патшаларының бірі. Грек жазбаларында оның елін «массагет» деп атайды. Тумар ханша есімі Ахемен әулетінен шыққан, парсының әйгілі патшасы Кирдің әскерін ашық шайқаста жеңуімен тікелей байланысты.
Мемлекетінің аумағын тойымсыздықпен кеңейте беруді ойлаған Кир патша батыс елдеріне аттанбас бұрын сақ еліне елші аттандырып, олардың ханшасы, сол кезде күйеуі өліп, жесір отырған Тұмардың өзіне тұрмысқа шығуын сұрайды. Бұл Кирдің түркі сактармен соғысуға желеу іздеуі еді. Тұмар ханша Кирдің ұсынысын кабылдамай тастайды. Екі жақтың арасында кырғын соғыс басталады. Ақырында туркі сактар парсылардың әскерін түгел дерлік жусатып салады. Қоршауға түсіп, бас сауғалар мүмкіндігінен айырылған Кирдің өзі де жауынгерлерімен бірге айқас алаңында қаза
табады. Осылайша түркі сақтар өздерін жаулауға жасанып келген басқыншылардан елінің тәуелсіздігін сақтап қалады.