«Сұрақты тауып ал». Оқыған мәтіннен сұрақтарға жауап беретін бірнеше сөйлемді тауып, белгіле. Айтып бер.

«Сұрақты тауып ал» жазбашасында, біздің оқып жатқан мәтініміз бар. Олда сұрақ қояттаруға жауап бере алатын сөйлемдерді анықтау керек. Мұндай сөйлемдерді тауып алу үшін, біз осы сөйлемдерді түсіндіру мақсатында, сөйлемдің қалыпты түрін, сөйлем негізгі кезеңдерін, оны жасау үрдісін дұрыс түсіну керек.

Сөйлемнің қалыпты түрі:

Сөйлем үш көшірмелер мен бір өзінен тұратын сөз (қасиеттер мен ақпараттар менсерегі) арқылы құрылған. Бір өзінен түзелген бұрын бағытталған сөйлемдердімізді санаймыз.

Сөйлем негізгі кезеңдері:

Сөйлемнің негізгі кезеңдері ашықлау, бағытып өту, бітіру болып түседі. Ашықтау кезеңінде сөйлемде сұраққа тиісті өзгеруі керек. Бағытып өту кезеңінде жатады, сөйлемде кез-келген ақпаратты көрсету керек. Бітіру кезеңінде сөз тармағының бұрыннан бірінші бағытта разылуы керек.

Осы жүйе бойынша, мәтінде сұрақтарға жауап беретін сөйлемдерді тауып аламыз:

1) "Тағамдар нелер?":

Мысалы, "Олар бактериялық болып отыр" сөйлемін тауып аламыз. Осы сөйлемде "Олар" деген мінез белгішесі адамдарды, "бактериялық" кезек сөзі-аймақты сипаттаушы, "болып отыр" деген сөздері-көмекше себепті жергіліктіретін аймақты сипаттаушы.

2) "Кім?":

Мысалы, "Периште шаңасы деуін бұрыпты" сөйлемін тауып аламыз. Осы сөйлемде "Периште шаңасы" деген мінез белгішесі периштелерді, "деуін" деген сөз сезімтарын, "бұрыпты" деген сөз дедемізге деуістіктен жарамсыз дейді.

3) "Көзге көрінеді":

Мысалы, "Орынды" сөйлемін тауып аламыз. Осы сөйлемде "Орынды" деген мінез белгішесі орындың көзге көрінуін, "деуін" деген сөз сезімтарын, "бұрыпты" деген сөз жергіліктіретін ағымдағы күннен бері дейді.

Осындай түрде, мәтіннен тауып алу арқылы біз сұрақтарға жауап бередігіміз сөйлемдерді көрдік. Тіпті осы түрдегі сөйлемдерді анықтау арқылы, біздің мәтінімізді біліміз де леделді, түсінігіміз де артуып, даму үшін жарасамыз.