осы мәтінде күрделі сөздер табу керек- Батыс Қазақстан облысының аумағы ерте ортағасыр уақытынан бері, яғни бірінші мыңжылдықтың орта кезінен бастап түркі тілдес халықтардың (аландар, оғыздар, қыпшақтар т.б.) мекені болды. Сондықтан да Орал өңірінің мәдени ескерткіштерін зерттеудің өзіндік тарихы мен ерекше хронологиясы бар. Оны мерзімі жағынан шартты түрде 5 кезеңге бөліп қарауға болады: бірінші кезең ХVІІІ ғасырдың ортасынан ХІХ ғасырдың арасына дейінгі мерзімді қамтиды. Дәлірек айтсақ, Қазақстанды Ресей империясы өз құрамына қосып алуды бастауы мен оның аяқталу кезі. Бұл кезеңнің ерекшелігі - алғашқы түсінік жазбаларын қалдырған патша шенеуніктерінің алғашқы экспедицияларының жазбалары мен жабдықтарының жинақ материалдарынан тұрады. Екінші кезең ХІХ ғасырдың ортасы мен 1917 жылға дейінгі аралықты қамтиды. Бұл аралықта мәдени ескерткіштер жөніндегі жазбаларды жинақтау жалғасырылды және олар тіркелді, сондай-ақ археологиялық қазба жұмыстары негізінде зерттеу басталды. Үшінші кезең 1917 жыл мен 1960 жылға дейінгі аралықты қамтиды. Бұл кезеңде Саратов мемлекеттік университеті мен КСРО Ғылым академиясы мәдени ескерткіштер мен археологиялық қазба материалдарын мақсатты түрде тіркеу жұмыстарын жүргізіп, экспедиция жұмыстарының нәтижелерін жүйеге келтірді. Төртінші кезең 1960 жылдардан ХХІ ғасырдың басына дейінгі аралықты қамтиды. Бұл аралықта облыс көлемінде Орал педагогикалық институтының ғалым-ұстаздары Г.Багриков, Ғ.Қошаев, Б.Железчиков, А.Коваленко, И.Кригер және М.Машкова басқарған Одақтық ҒА археология институтының бір топ қызметкері қатысқан археологиялық экспедициялардың қазба жұмыстары жүргізілді. 2002 жылдан бүгінге дейінгі мерзімді бесінші кезең қамтиды. Негізгі археологиялық зерттеу жұмыстарын профессор М.Сыдықов басқарған Батыс Қазақстан облысы тарих және археология орталығы қызметкерлері жүргізуде. Әрине, әр кезеңнің өзіндік ерекшелігі мен ашқан мәдени және археологиялық ерекшеліктері бар. Сондықтан әр кезеңге қысқаша тоқталып кеткен жөн.

buzaeva2013    1   02.09.2021 13:33    0