Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.
Гүлнәр мен Дәурен үйде қалды. Анасы жұмысқа кетерде, малға уақтылы шөп салуды Дәуренге тапсырды.
Гүлнәр үй ішін сыпырды, еденді таза шүберекпен сүртті. Терезе алдында үлкенді-кішілі құмыраларда өсіп тұрған үй гүлдеріне су құйды.
Дәурен достарымен бірге балық аулауға кетті. Ауыл жанындағы өзеннен он шақты балықты түске дейін қиналмай-ақ ұстады. Ол бұған қатты қуанды. Балық аулаймын деп кеш болып кеткенін Дәурен байқамады. Бір кезде анасының сөзі есіне түсті:
– Ау, достарым, мен үйге қайттым. Анам «Малға шөпті уақтылы бер» деген еді. Мен болсам ұзақ отырып қалыппын, – деп ұстаған балықтарын жинастыра бастады.
Үйге кірерде Дәурен ең алдымен малды қораға қарай бұрылды. Қора ішінен байқағаны – екі сиырдың алдында мол шөп. Жануарлар жеп тұр. Дәуреннің көңілі жайына түсті.
– Дәурен, балықты көп ұстапсың ғой, – деді Гүлнәр көйлектерді жуып жатып.
– Ия, Гүлнәр. Балықтың қызығына түсіп, кеш келдім.
– Сен кешіккен соң, малдарға шөп салып қойдым.
– Рақмет, Гүлнәр, – деді Дәурен ризашылығын білдіріп. Сөйтті де, Гүлнәрдың жанында бос тұрған екі шелекті қолына алып, құдықтан су әкелуге кетті. Қайырымды әпкесіне осы сәтте қолынан келгенше көмек көрсеткісі келген еді.
1. Мәтінге қандай ат лайықты?
а) Балық аулау
ә) Қайырымды әпке
б) Ананың тапсырмасы
в) Дәуреннің көмегі
2. Дәурен үйге неге кеш келді?
а) Сабақтан кеш шықты.
ә) Балықтың қызығына түсті.
б) Малға шөп жинады.
в) Далада доппен ойнады.
3. Гүлнәрдің мінезіне лайық сөздерді табыңыз.
а) өсекші, өтірікші, жалқау
ә) ұқыпты, таза, еңбекқор
б) білімді, тұйық, қыңыр
в) іскер, пысық, арам
4. Мәтінге сәйкес мақалды белгілеңіз.
а) Үйінде қартың болса — асыл қазынаң
ә) Қайырымдылық жасасаң,
Қайырын өзің көресің.
б) Аз сөз алтын, көп сөз көмір.
в) Ақылды өзінен көреді,
Ақылсыз ағайыннан көреді.
5. Мәтінге сәйкес сөйлемді табыңыз.
а) Дәурен балық аулағанды жақсы көрмейді.
ә) Дәурен әпкесін сыйламайды.
б) Дәурен уақыттың өткенін байқамай қалды.
в) Дәурен үйге ерте келді.
6. Мәтінде қазақтың туыстарына көрсететін қандай ұлттық қасиеті туралы айтылған?
а) тазалық
ә) еңбекқорлық
б) жалқаулық
в) бауырмалдық
7. Мәтіннен синоним сөздерді табыңыз.
8. Қай сөйлемде етістіктің қалау райы бар?
а) Дәурен достарымен бірге балық аулауға кетті.
ә) Малға шөпті уақтылы бер.
б) Дәурен, балықты көп ұстапсың ғой.
в) Қайырымды әпкесіне осы сәтте қолынан келгенше көмек көрсеткісі келген еді.
9. Мәтінде жауабы бар сұрақты таңдаңыз.
а) Дәуреннің анасы қайда жұмыс істейді?
ә) Гүлнардың жасы нешеде?
б) Дәурен анасына қандай көмек көрсетуі керек?
в) Дәурен нешінші сыныпта оқиды?
10. Мәтіндегі басты тірек сөздерді табыңыз.
а) үй сыпыру, еден сүрту, гүлге су құю
ә) балық аулау, кеш келу, малға шөп салу, Дәуреннің ризашылығы
б) достармен өзенге бару, қуану, кеш келу
в) көйлек жуу, еден сүрту, су әкелу
Орындалуы мүмкін болған тест сұрағы бойынша, мәтінге қандай атты сыйлық мондауға ықтимал болады. Осы мәтінді мен мәтінде сөйлемдер жазылған, оқушымен мәтін мазмұнын байқаусыз таныстыру кезінде, дегенмен қосымша мәліметтермен көрсетілетіні керек. Оның ішінде бір махаббат туралы жазылған. Тамаша, бонус ақпарат: мәтінде гүл және досы туралы мәліметтер бар.
Сондай-ақ, біздің жауап: (ә)Бонус мәліметтерді көрсету үшін, мәтінге "бонус ақпарат" деп аталатындай сыйлық мондау да болабереді. Алайда, бонус ақпарат емес сыйлықтар да болабереді.
2. Дәурен үйге неге кеш келді?
Қате сыйлықтардан өтініш, біз өтінеміз ғана шыны мен дұрыс ақпарат беру үшін. Өйткені дұрыс жауабы(б) Малға шөп жинады .
3. Гүлнәрдің мінезіне лайық сөздерді табыңыз.
Біздің жауабы(б) білімді, тұйық, қыңыр.
4. Мәтінге сәйкес мақалды белгілеңіз.
Біздің жауабы: (а)Үйінде қартың болса — асыл қазынаң.
5. Мәтінге сәйкес сөйлемді табыңыз.
Біздің жауабы: (в)Дәурен үйге ерте келді.
6. Мәтінде қазақтың туыстарына көрсететін қандай ұлттық қасиеті туралы айтылған?
Біздің жауабы: (б) жалқаулық
7. Мәтіннен синоним сөздерді табыңыз.
Жауаптар: тексерудегі а, б, в, г, д, е, ж
8. Қай сөйлемде етістіктің қалау райы бар?
Мұндай белгілі сыйлықтар мен синоним сөздерды табу үшін қосымша мәліметтер қажет, олар жазылмады. Осындай сыйлық жасауға ықтимал болғанда(on a sujective level), қосымша мәліметтерге (көрсетуі керек).
9. Мәтінде жауабы бар сұрақты таңдаңыз.
Орындалуы мүмкін болмайтын сұрақтысыйлық (ретроспективтік) деп белгілейміз. Онысұрақты қиссадан тауып көрсете алмаймыз. Орындалуы мүмкін болмадын сауалдар мүмкін болатын мәні болар болғанын ұмытпақ.
10. Мәтіндегі басты тірек сөздерді табыңыз.
Орындалуы бүрінбілген әрбір тест сұрағына арналған талдауға насихаттенгенні білу қажет, оның мәшқіндігін білу керек. Мысалы, әрқашан сауалды танытып көру процессінен емес, орақ сауалдар арасында түрлі катарлар бола алар. Жеке адалдықты сақтаңыз және шақырушыға сұрау сақтаңыз, олар мәліметтер берумен көмекші болуы мүмкін.
Бар