Мәтін не туралы? Домбыра - өзіндік музыкалық сипаты бар, қазақ өмірінде
маңызды орын алатын аспап. Алғаш эпикалық дәстүр шеңберінде
жыр, толғау, термелерді сүйемелдеуге қолданылған домбыра
кейін аспаптық шығарма - күй жанрының қалыптасуына ықпал
еткен. 6000 жылдық тарихы бар домбыра бүгінде жеке әнді
сүйемелдеуге, күй тартуға, халықтық-фольклорлық музыкада,
классикалық шығармаларды орындауға қолданылатын, мүмкіндігі
кең музыкалық аспап.
Домбыра құрылысы бірнеше бөліктен тұрады: басы, құлақтары,
пернелер, мойын, шанақ,
бетқақпақ, ілгек және ішектер. Сонымен қатар оның көптеген
қосымша бөлшектері бар
(тиек, кемер ағаш, тұжым ағаш, бастырма, ойық, қалқа, түйме,
өрнек, желкелік). Домбыра тиегі үш түрлі болады (шайтан тиек,
негізгі тиек, табалдырық тиек).
Домбыра дыбыс өткізгіштігі жоғары қарағай, дыбыс жаңғырту
қасиеті бар тұт, қатты жынысты үйеңкі, емен секілді киелі
ағаштардан, негізінен, екі түрлі әдіспен – құралып немесе ойылып
(шауып) жасалады. Құрама домбыралардың шанағы жұқа
тілшелерден құралып жасалса, бітеу домбыра тұтас ағаштан
ойылады.
Домбыра – тек күй тартуға ғана емес, ән айтқанда сүйемел үшін де
қолданылатын аспап.
Біржан сал, Ақан сері, Жаяу Мұса, Мұхит, Мәди, Кенен, Әміре
Қашаубаев, М.Ержанов,
Ж.Елебеков, Ғ.Құрманғалиев, Қ.Байбосынов т.б. белгілі әншілер
домбыраның әнге нәр беріп, әншіге демеу болатынын дәлелдеді.

соор​

зайчик851    2   02.03.2021 10:53    1