Казакстан шеңберінде көшпелілік қалыптасқан аймаққа Каспий маңы ойпаттары, Үстірт, Торғай, Жем жоталары, Бетпақдала, Балқаш маңы да- лалары, Сарыарқа, Мұғалжар, Маңғыстау жоталары, Алтай, Тарбағатай, Жоңғар, Іле Алатауларының тау беткейлері мен таулы өлкелері жатады. отырықшы-егінші мәдениеттер шегараларында маргиналдық аймақтар Бұл аймақтардағы өзен-сулардың маңайында, әсіресе осы аймақтар мен қалыптасқан. Оларға Мұндай аймақтарға Сырдың бойы, жартылай Ертістің, Тобылдың, Есілдің, Жайықтың бойлары, Жетісу, Шығыс Қазақстанның таулы және тау жартылай көшпелі шаруашылық-мәдени тұрпат. да болып, отырықшы мәдениет қалыптасқан. Құнарлы топырақты, ауа райы , Қырғыз Алатауындағы тау бөктерінде кылына 500 мм-ден астам ылғал түседі. Бұл өңірлерде, әсіресе өзен-көл суларының маңайында ежелден егіншілік пай- қолайлы болған Сыр бойы, Шу, Талас аймақтарында қола дәуірінен бастап- ақ егіншілік дамып, орта ғасырларда қала мәдениеті дамыды. Дегенмен осы егіншілік, отырықшы мәдениет қалыптасқан аймақтардың өз ішінде де мал шаруашылығы егіншілікпен қатар дамып, бұл өңірлердің шаруашылық- мәдени тұрпаты жартылай отырықшы, жартылай көшпелі болған. Әр заманда ауа райының өзгеруіне, тарихи-саяси, этномәдени ахуалдарға байланысты бұл өңірлерде бірде отырықшы, жартылай отырықшы егіншілік шаруашылық қалыптасса (мөлшермен VI-XIII ғасырлар), енді бір замандарда жартылай көшпелі, кей аудандарында тіпті көшпелі шаруашылық-мәдени тұрпат қалыптасты. Мәтін бойынша 3 сұрақтар құрастырып жаз.

som1712    2   10.11.2021 18:04    0