Диалог на тему төрт түліктің пайдасы на тему төрт түліктің пайдасы

Төрт түлік малдың пайдасы туралы диалог құрастыру.

Немересі: Ата, маған тағы да сіздің көмегіңіз қажет болып тұр...

Атасы: Не болды, құлыным, айта ғой?

Немересі: Төрт түлік малдың пайдасы туралы хабарлама жазуым керек болып тұр.

Атасы: Ендеше жаза ғой. Халқымыз ежелден бері түйе, жылқы, қой және сиыр малдарын қастерлеп, төрт түлік деп атаған. Халық төрт түліктің әрқайсысының сақтаушы иесі бар деп ұғынып, оларды сәйкесінше Ойсылқара, Қамбар ата, Шопан ата, Зеңгі баба деп атаған.

Немересі: Ата, сонда төрт түліктің ішінде қайсысы ең пайдалы?

Атасы: Балам, қазақ халқы төрт түлік малдың бәрін де қастерлеген, дегенмен әрқайсысының өзіндік ерекше қасиеттері бар.

Мысалға, түйе малын байлық ретінде де, көлік ретінде, азық ретінде де аса қатты қастерлеген. “Нар жолында жүк қалмас” деген мәтел осының айғағы.

Түйенің түбіті мен шудасы қымбат саналады: түбіттен иіріп тоқыған киім ең жылы, ең төзімді болады; шудадан жіп, арқан еседі. Түйенің сүті де асыл. Одан ашытатын қышқылтым сусынды Батыс Қазақстанда «шұбат», Түркістан жағында «қымыран» деп атайды. Ғылымның дәлелдеуінше, шұбаттың дәрілік қасиеті қымыздан да артық саналады. Түйенің етінің дәмі де ерекше. Сонымен, түйе малының пайдасы осы.

Немересі: Мен сіз айтқан көп ақпаратты бұрын білмеппін. Ал жылқы малы несімен пайдалы?

Атасы: Көшпенді қазақ халқының төрт түлік малдың ішіндегі қастерлеп, пір тұтатыны жылқы. “Ат ердің қанаты”, “Мінсең - көлік, жесең - ет” деп жылқы малын аса жоғары бағалаған.

Немересі: Ал қой ше, ата, несімен пайдалы?

Атасы: Қой да көшпелі елдердің ерте заманнан малданған түлігінің бірі. Ол - әрі киім, әрі тамақ. Киім дегенде, оның жүнінен гөрі ертедегі көшпелі халыққа терісі қымбат болған. Өйткені қыс, күз айларында жылы киім керек. Оған илеген қой терісінен тігілген ішік, тон, тұлыптан жылы киім табылмайды. Ал жүнінен неше түрлі асыл жүн маталар тоқылады.Ол үшін биязы жүнді қойлар өсіріледі.Қазақ қойының жүні киіз басуға, кілем тоқуға, байпақ, пима дайындауға жұмсалады.Негізінен қойдың азықтық және киімдік пайдасы жылқы мен түйе түліктерінен артық.

Сиыр малының да пайдасы зор. Еті мен сүтінен бөлек, сиырдың мүйізінен тарақ та жасап, оны аса жоғары бағалаған.

Немересі: Ата, үлкен рахмет сізге! Енді біліп жүретін боламын, әрі сіздің арқаңызда "бес" алатын болдым!

Атасы: Оқасы жоқ, құлыным!