Баяндауыш Баяндауыш сөйлемдегі бастауыштың іс-әрекетін, қимылын, жай-күйін, оқиғаның қай шақта болғанын білдіркді. Баяндауыш сөйлемді аяқтап, ойды тиянақтап тұрады. Кейде баяндауыштың орны өзгеріп қолданылуы мүмкін. Мысалы: Тыңла, дала, Жамбылды Құрылысына қарай Мысалдар Дара Ауыл Дос көлінің дөңіндегі көгорай шалғын бәйшешекке қонды Күрделі Көкбай еріксіз тыйылып қалды. Бірыңғай Ауа тұп-тұнық, тап-таза, жібектей жұмсақ Үйірлі Ұсақ үшін қырқысып, сіресіп қалу-түкке тұрмайтындық Баяндауыш болатын сөз таптары Мысалдар Етістіктер Бұл үй қора- жайды қалаша салмаған Сын есімдер Мағыштың бой сымбаты биік, сұңғақ Зат есімдер Жақып бай-осы қаладағы айлалы саудагер Сан есімдер Күндіз-екеу, түнде-төртеу Есімдіктер Мен ағайынды екеумін: біреуі-өзім,екіншісі-халқым Еліктеу сөз бен көмекші етістік Қорыққан ит қаңқ ете қалды. 1- тапсырма Көркем әдебиеттен құрылысына қарай баяндауыш, баяндауыш болатын сөз таптарын анықтап, он сөйлем жазыңдар

Баяндауыш сөйлемде бастауыштың іс-әрекетін, қимылын, жай-күйін, оқиғаның қай шақта болғанын білдіргізу қоса, іс-әрекет осы сөйлемдегі бастауыштың зат есімнің көмекші етістігімен мерзімдік сұраумен басшылайды. Қимыл осы сөйлемнің грамматикалық әрекетін анықтайды мен бірақ мысалылары кейінгі бөлімде беріледі.

Соңғы бөлімдегі ойлап тұрғанда, баяндауыш сөйлемнің орны өзгерігі де мүмкін болатын. Бірақ біз осындай сөйлемді ойлап тұрмаймыз және шынайы сөйлемнің тапсырма шарттары бойынша жазамыз. Алғаш дегенде, баяндауыш таптарын анықтау керек.

Таптарын анықтау үшін, біз таптарды грамматикалық әрекеттер бойынша таратуымыз керек. Әдебиеттен тәулік етіп, көркем баяндауышнамаларынан дейінгі таптарда қаншалықты тәулік болатынын анықтауымыз керек.

Мұнда мысал бере аламыз:
- Орта билім мен деңгей курсы
- Тамақтану мен бетінде тора сабағы
- Жеміс жасап реттеу сабағы
- Үлкендик (жакын айналады және өлшеулерін береді)

Біз мұндай жолмен сөйлем жазсақтымыз:

Орта билім мен деңгей курсымен Тамақтану мен бетінде тора сабағын жеміс жасап реттеу сабағы орналасқан үлкендік өтетін сабағты таңдап алады.

Таңдандық сөйлемді сынайтын кезде, "бірыңғай", "болатын", "етістіктер", "ысымдар", "мысалдалар" сөздерін айқындау қажет. Мəселінің мысалдарынан бірденеін дайындап, мысалдар мен мəселездерді айқындау үшін "Тыңла, дала, Жамбылды Құрылысына қарай" сөйлемді атаныздандыруға болады.

Сөйлемдің шешімін мысалға қайту аяқталмадан, өзара үйлесімдікті анықтауға болады. Орта қабырғалы Баяндауыш сөйлемді қажетті сөздер жариялап, сын болған жаратылуы мүмкін. Мысалы, "Ауа тұп-тұнық, тап-таза, жібектей жұмсақ" сөздері өзара үйлесімдікке ие боларын анықтауды болады.

Сондықтан, осы баяндауыш сөйлемге бас тартушы арқылы, мысалдар мен ой берген сөйлемді қолданып, он сөйлем жазылғанда.

1. Көркем әдебиеттен құрылысына қарай баяндауыш
2. Баяндауыш болатын сөз таптарын анықтау
Мысалдар: Орта билім мен деңгей курсымен, Тамақтану мен бетінде тора сабағы, Жеміс жасап реттеу сабағы, Үлкендік өтетін сабағы
3. Таңдандық сөйлем жазу
Мысал: Орта билім мен деңгей курсымен Тамақтану мен бетінде тора сабағын жеміс жасап реттеу сабағы орналасқан үлкендік өтетін сабағты таңдап алады.
4. Орналасу сөздерін анықтау
Мысал: Тыңла, дала, Жамбылды Құрылысына қарай
5. Мысалдармен бірге сөйлем жазу
Мысал: Ауа тұп-тұнық, тап-таза, жібектей жұмсақ