Қазақ-ежелден мал шаруашылығымен айналысқан халық.Мінсе-көлігі, ішсе-сусыны, жесе-тамағы, кисе-киімі, тұтынса бұйымы, байлық, мақтаны мен салтанаты да осы мал болған.Қасиетті төрт түлікке қатысты ұлтымыздың ұғымдары мен түсініктері бар. Мысалы, түйені өсу жолымен бота, тайлақ,
деп
буыршын, буырлыш, нарша, бұзбаша, інген, атан, бура
атайды. Түйені қасиетіне қарай біртуған, бекпатша, мая, жел-
мая, құлпатша, нар, аруана, жампоз, қоспақ, балқоспақ, мырза-
қоспақ, үлек деп бөледі.
Қазақ үшін ең құнды, қасиетті мал жылқы. Оны жасына,
түріне қарай құлын, жабағы, тай, құнан, байтал, сойтал, дөнен,
қулық, бесті, бие, ат, сәурік, айғыр деп ажыратады. Бұрынғы ел
қорғаған батырлар жылқы iшiндегi таңдаулыларын
жорға, су-
жорға, жүйрік, тұлпар, қазанат, сәйгүлік, наз бедеу, дүлдүл, ар-
ғымақ деп сипаттап, ерекше дәріптеген. Ауыз әдебиеті туынды-
ларында жылқыға тіл бітіріп, батырдың жан серігі деп бағалаған.
Халық сиырды жасына қарай құнажын, дөнежін, сиыр, бү-
зау, баспақ, торпақ, тана, тайынша, қашар, өгіз, бұқа деп атай-
ды. Қойды түріне және жасына қарай қозы, марқа, тоқты,
бағлан, тұсақ, азбан, ісек, ақауыз, қошқар, саулық деп бөледі.
Ал ешкіні лақ, туша, бөрте, шыбыш, серке деп жіктейді.
Малдың қадір-қасиетін тәжірибелі халқымыз «түйе
танат, жылқы мақтан, сиыр қанағат, қой
қазына» деп
бағалаған. Мәтіннен антоним сөздерді тауып жаз

Chirtulova228    3   25.11.2020 13:25    0