83. Судың түсі қандай? 1. Мәтіннен негізгі ақпаратты анықтаңдар.
Су ғылыми еңбектерде түссіз, иіссіз, дәмсіз сұйықтық ре-
тінде сипатталады. Бірақ халықтың жер-суға қойған атаула-
рында Ақсу, Сарысу, Алакөл, Қызылкөл, Бозкөл, Шұбаркөл,
Қарасу, Көксу секілді алуан түр-түстердің кездесуі қалай? Су дәмсіз болса, оны ішкенде қалай сезінеміз? Иіссіз болса, су
жағалауына барғанда кеңсірігіміз ашылып, теңіздің, көлдің
иісін қалай сеземіз?
Қазақстанның жер-су аттарын зерттеуші Е.Қойшыбаев
зерттеулеріне зер салайық.
«Қара» сөзі әртүрлі өзен-көл атауларымен тіркесіп кез-
деседі. Мысалы, Қарақамыс, Қарасор, Қаракөл, Қаракеңгір,
Қаратал, Қарасу, Қаратұз т.б. Мұндағы «қара» сөзі бірнеше
мәнге ие: 1) жерасты суларынан нәр алатын өзен атауы ұғы-
мын береді. Мысалы, Қарасу, Қарақұдық; 2) белгілі бір атау-
дың екінші бір атаумен салыстырғанда көлемінің үлкен екен-
дігін білдіреді. Мысалы, Қараөзек, Қаракөл; 3) кейбір өзен-
көл атауының құрамында кездесетін «қара» сөзі «ну», «қа-
лың» ұғымын да береді. Мысалы, Қарақамыс. Ал «Қара Ер-
тіс» атауының құрамындағы «қара» сөзін ғалымдар «жерас-
ты суларынан нәр алатын өзен» ұғымынан шығарады.
«Қызыл» сөзі де өзен-көл атауларында көптеп кездеседі.
Мысалы, Қызылкөл, Қызылқұдық, Қызылағаш т.б. Жер-су
атаулары құрамында кездесетін қызыл мынадай мағыналар-
ға ие: 1) тар шатқал; 2) түбі көрініп жатқан таяз су; 3) жұқа,
майда, жеңіл.


памагите​

REIIKA    1   15.01.2021 10:32    1