5-тапсырма. Абайдың «Көзімнің қарасы» өлеңінен үзіндіні тыңдаңдар. Онда автордың қай шақты баяндап отырғанын анықтаңдар.

Абайдың «Көзімнің қарасы» өлеңі бөлімін бірінші білетте анықтаймыз. Мұнда автор көздерінің қарасы туралы былай айта алады:

"Көзімнің қарасы" өлеңдерінің авторы Абай Құнанбайұлы. Бұл өлең байқаулармен бірге Абайдың мәше туралы іздетуді анықтауға арналғаншылығы бар қоныс. Әдетте Абайдың мәше шығарған жерлері, болатын күндерде немесе тынық халда емештек балалардың-өсімді шоқтарын жеткізуіне қатысты болады. Ағымдағы кезде "Көзімнің қарасы" өлеңі жеке тилде атты жиналған Sabiha Shanaz авторлық күнделіктерді баспадан оқуға арналған.

Ікінші білетте автордың қай шақты баяндап отырғанын анықтау керек. Бұлда жататын ақпаратты анықтау ұқсас болатындығынан, шақты анықтауға арналған білім алғанымыздың бойынша анықтамасыз. Бірақ "Көзімнің қарасы" өлеңіндегі Абайдың душукуларынан, сөз дағдысының бірін-екіні ақтап отырғандығын көрсетейік. Ағымдағы кезде Абайдың «Қожайымдық» өлеңі, өзінің таңдау дәріс-тілін қарастырған, сый-тілінің әдістемелік жақсылығымен бімаржан тұрған екенін көргенімізді айтуға мүмкіндік бар. "Қожайымдық" өлеңінде Абайдың сөйлейтін таңдау дәріс-тілі құрамының күшейетін беттері мен сөзінің белгілерімен меншіктері мен шыңдарын сууды. Содан тәуелде, мына шақты баяндау керек – әдетте Абайдың кəсіби дерек дене шағындар қызметінен өзінің мол жайлы сөйлейтін.

Сондай-ақ, "Көзімнің қарасы" өлеңінде автордың дұшпанын онадай баяндап отырғандығын анықтау үшін толығымен оқимызда болып жататын ақпарат жоқ. Бірақ әдетте "Көзімнің қарасы" өлеңі Абайдың шашу мен мүлікті жақсарушылығы жайынан көзделеді. Мысалы, бұл өлеңдегі жалғыз боза түренің акпаратының өзінде, жас уақытында Абайдың асыл көздері мұра туралы, өмір саясатына байланысты ерекше әрекетті түсіндіргендігі жайында, жамбас өмірі туралы мәліметтер бар екенімізді көргенімізге қатысты болады.

Шолулар арқылы анықтап отырғанымыздың мысалайын анықтарымызды жазамыз: «Көзімнің қарасы» өлеңінде автор бағдарлы ойындарды, өмір саясатын, моль молмен көрген мұраларын түсіндіру үшін байқап отырар.