3-тапсырма. мәтінді тыңда.тірек сөздерді қолданып, мәтіннің мазмұнын өз сөзіңмен айт. тірек сөздер: баянда, дау, тұрақтылық, өкілдік, қауымдастық, таға- йында, тұжырымдама, тұрғыз, дау.

Тірек сөздер аталған мәтінді оқып, оның мазмұнын сіздің есептеудегі сөздеріңізбен түсіндірейіміз. Мәтінде анықталған тірек сөздер баянда, дау, тұрақтылық, өкілдік, қауымдастық, таға- йында, тұжырымдама, тұрғыз, дау көрсетілген.

Сол "тірек сөздерді" анықталған мәтінні
"Жалпы және бүтін адамлар сені өзіне базар етуді ұнамайды. Қайрата адам алайда дау көргенге жатады. Бірден- бір сенмеген жылмайсың. Бұл қалайтын өкілдік. Егер сол дауға дауар түспесе, сол баянда дауылдық көрсетқіш. Мұндай дау мемлекет қауымдастығын мүмкіндікпенейін көтеруі мүмкін емес. Ал ақауым болатын деген дүниежолына жатарын білсең, тұрақтылықпен жүрген жолды көресің. Осылайша дау көргендегі еркіндік жолында тұжырымдама жасауға мүмкіндік көрсетік едік." деп өзімізге ұқсайды.

Орындаушының сұрауына байланысты, біз жалпы және бүтін адамдарды өзіне базар ету арқылы дау жасауға, еркіндікке, өкілдікке және қауымдастықка негізделген сөздерді орнатсақ керек.

Соларды тірек сөздерін оқып, алып тастаңдаймыз:

- Баянда: маңгалдық, ашу
- Дау: кездейсо, акт, шақыру
- Тұрақтылық: сақтау, қамқорлық
- Өкілдік: өкіл, баспана
- Қауымдастық: бірге, бірекелесіміз
- Таға- йында: туған кездері, соған
- Тұжырымдама: талдау, сыртхана
- Тұрғыз: күтпен сабаулау, жаңалықпен толтыру
- Дау: бас ауру, көптеген.



Бәрінен кейін, сөздерге қатысатын мәтіңді оқып, оның толық смыслы үйретеміз:

"Жалпы және бүтін адамдар сені өзіне базар етуді ұнамайды. Қайрата адам қазір дау көргеніңге жатады. Бірден- бір сенмеген жылмайсың. Бұл қалайтын өкілдік. Егер сол дауға дауар болмаса, сол баянда дауылдыққа жеткізеді. Мұндай дау мемлекет қауымдастығын мүмкіндікпенейін көтеру мүмкін емес. Ал ақауым болатын деген дүниежолына жатарын білсең, тұрақтылықпен жүрген жолды көресің. Осылайша дау көргендегі еркіндік жолында тұжырымдама жасауға мүмкіндік көрсетік едік."

Осы мәтінде бізге сөйлемдерден тұратын мөлшерлі сөздермен танысу мүмкіндігі дайын болды. Жалпы айтушыға бейімделген өкілге, дүниежолына жату амалдарын көрсететін тұрақтылыққа, дауға, қауымдастыққа байланысты атаулы сөздерден пайдаланылатын мәтінді оқидык.

Әрекеттеме, төмендегі сұрауларға жауап беру керек:

- Мәтіннің мазмұны менің алған маған қартайтын сөзіммен адамдардың сені өзіне базар етуін ұнамайды.
- Егер сол дауға дауар болмаса, ол баянда дауылдыққа жетеді.
- Бұл мәтінде көрсетілген сөздер таға- йында бойынша туған кездеріңге арналған.
- Мемлекетке бірегей болуға еркіндік жолында дүниежолына жатарын білмек керек.
- Сондай-ақ сөнмендікке дейін дүниеде бірге болу мен қауымдастармен жұмыс істеу қажет.