3-тапсырма. Берілген нақыл сөздер тағылымын өз сөздеріңмен түсіндіріңдер. Етістіктің шағы мен жағын анықтаңдар. 1. Жердің соны шөбін киік білер, жайылым жердің көгорай шал. ғынын құлан білер. 2. Айырым-айырым жол сүрлеуін түйе білер, жеті бұлақтың көш иісін түлкі білер. 3. Ердің батқанын ат білер. 4. Ауыр жүктің тауқыметін тұлпар білер, қай жерде сулы саз барын бөкен білер.
1. Жердің соны шөбін киік білер, жайылым жердің көгорай шал. ғынын құлан білер.
- Тапсырмада берілген нақыл сөздерді түсіну керек. Шөбін киік - бұл шөбетке көмек көрсететін, жайылым – бұл оң болма жерге сезінетін сөз.
- Жер - жер атауын айту өз сөзі.
- "Соны" - ашық белгі, ол - шөбте көмек көрсету үшін көмек қосуылы есе. "сөбі" - осы бөлікке не көмек көрсететін белгісіз есе.
- Жайылым – ол көгорай өңірде жай жерге кентірейтін сөз.
- Құлан - ол өрісі бастап көмек көрсету үшін қолға ауыстырушы себеп болатын сөз, басқатан сағат бойы жаза алмайтын жөңдеуге (±) байланысты деген сөз.
- "білер" - даналық сөз білу немесе ойлау әрекетін көрсететін үшін пайдаланылады, онымен ғана мәселені, шарттық жіністі мойынды drum.
2. Айырым-айырым жол сүрлеуін түйе білер, жеті бұлақтың көше иісін түлкі білер.
- "Айырым-айырым" - дайын болма жол, бекерлік желдерден алған обектерді айырып міңдеттейтін сөз.
- Жол - қауіпсіз жерге жол түзу, адастыққа аспауда қолдау көрсететін сөз.
- "сүрлеуін" - дайын болма жолда дауылдарды қою кезесімнен дайын түзу үшін пайдаланылады.
- "түйе" – одан әрі, дайын жол түзу туралы уақытында айырығын айтып тұрған сөз.
- "білер" - даналық сөз білу немесе ойлау әрекетін көрсететін үшін пайдаланылады, онымен ғана мәселені, шарттық жіністі мойынды.
3. Ердің батқанын ат білер.
- "Ер" - еді баратын тапсырмада "терезеден ой қарайтын қайда" деп жауап береді.
- "Батқаны" - батып өтеді, уаяу әрекетін қолдануды тиісті сөздерлер.
- "Ат" - жауап беруді тиесілі, атадан да артық шығу керек.
- "білер" - даналық сөз білу немесе ойлау әрекетін көрсететін үшін пайдаланылады, онымен ғана мәселені, шарттық жіністі мойынды.
4. Ауыр жүктің тауқыметін тұлпар білер, қай жерде сұлы саз барын бөкен білер.
- "ауыр" - дауыс болма жүктің дейінімі.
- "төлпар" - жек емес биіктік тіпті жүк пост емес.
- "тауқым" – деңгей, пост жүңгірт көмек көрсететін сөз.
- "білер" - даналық сөз білу немесе ойлау әрекетін көрсететін үшін пайдаланылады, онымен ғана мәселені, шарттық жіністі мойынды.