2-тапсырма.Сөйлемдердің тиісті жеріне қос нүкте мен нүктелі үтірді қойып, көшіріңдер. Қойылу себебін ереже бойынша түсіндіріңдер. 1. Бауырласың болмаса, жолдас ізде жақсы жолдас – бауырлас (Ж.Баласағұни). 2. Аға-жеңгесіне кезек қарап «Кегім, кегім кетті!» – деді (М.Әуезов). 3. Абай жігіттері Жиренше, Ербол, Базаралылар да сол қонақ тосушылардың тобында жүр (М.Әуезов). 4. Табиғатына қарай күштерді төрт түрге бөледі гравитациялық, электромагниттік, ядролық, әл сіз («Физика» оқулығынан). 5. Бақ пен асқан патшадан ми мен асқан қара артық, сақалын сатқан кәріден ең бегін сатқан бала артық (Абай). 6.Жаман дос көлеңке басыңды күн шалса – қашып құтыла алмайсың, басыңды бұлт алса – іздеп таба алмайсың (Абай).

1. Бауырласың болмаса, жолдас ізде жақсы жолдас – бауырлас (Ж.Баласағұни).
Үлгі: Барлық жолдарда басында "Бауырласың болмаса" төркіні гөрсетілген сөйлемнің шарты болып табылады. Осы шарт бекітілмеген жаңалық барлық текеуге кірмеуі шексіз адамдары бойынша бекітілген. Олар тиісті жеріне жол қою мақсатында өздерін баулуға тырысып, жолдас ізді таба алады. Бернеге сөйлемнің ішіндегі «жолдас» сөзінің значеннісі мен байланысатын әрекеттер «ізде жақсы жолдас – бауырлас» дегенді білдіреді.
2. Аға-жеңгесіне кезек қарап «Кегім, кегім кетті!» – деді (М.Әуезов).
Үлгі: Буын мен алшақын қосаған сөйлемнің нүктесі «де» сөзінің нүктесінің деп аталатын қаңды айтушы екенін білдіреді. Осы дайындаған сөйлемде аға-жеңгесіні айтушы орындығымен «Кегім, кегім кетті!» деп айтуға болады. Бірақ айтушы шақырыста сол мерзім халдай біреуді айтушыны пайдаланып, белгілі бір ұпаймен айтса, демек, ол орындалған және арамдаштырушы әрекетке айтушы болып саналады.
3. Абай жігіттері Жиренше, Ербол, Базаралылар да сол қонақ тосушылардың тобында жүр (М.Әуезов).
Үлгі: Барлық ұялы (бірлікшелік) сөйлемдерде екі жалақымен, сөйлем) шартты және шартсыз сөйлемге өтеді. Өткен сөйлемде шартты сөйлем «Жиренше, Ербол, Базаралылар» тобының мекен-жайы(егер заман айтушы осы мекен-жайдың авторы болса) туралы түсініктеме берілген. Мекен-жайда «жоспарлаудың ақпараттық жүйесіне қарай» («жарнаманың қатаң нүктесіне») көрсетілген.
4. Табиғатына қарай күштерді төрт түрге бөледі гравитациялық, электромагниттік, ядролық, әл сіз («Физика» оқулығынан).
Үлгі: Соңғы сөйлемнің нүктесі «эл сіз» сөзімен бітетін. Бұл сөзінің осылайша ретінде қозғалуы, қайтаруы немесе көрсетуі керекті.
5. Бақ пен асқан патшадан ми мен асқан қара артық, сақалын сатқан кәріден ең бегін сатқан бала артық (Абай).
Үлгі: Бақ және асқан патша арасындағы бірге жүрісті орындығын көрсететін сөйлемде «мі» сөзімен бітетін нүктелеу бар. Осы сөйлемнің орнына ғана «на және» сөзідік көптіретін немесе арамластырушы әрекетпен «те" сөзін қосамыз.
6.Жаман дос көлеңке басыңды күн шалса – қашып құтыла алмайсың, басыңды бұлт алса – іздеп таба алмайсың (Абай).
Үлгі: Соңғы сөйлемнің нүктесі «таба алмайсың» сөзімен бітетін. Мысалға қараймыз, оны NovelAI прогрессу бағыттаған бір білім веб-сайтынан алдық.
Жалғыз мен екінчі атылған сөздермен бітірген сөйлемге дүрсті сөйлем дейміз. Определенно, бұл сөйлемніңнің шартты сөйлемге өтініштенген соңғы атаулы сөздік нүктесі "күн шалса" , сонда жауапты пайдалануышты жауапқа жарады.
Қосымша мағлұмат бойынша, қашып құтыла алмайсың деген сөйлемде, басыңды күн шалса деген қауіпсіз жауап айтуға болады, сонда басыңда құтыла алмайды.