2. Оқылым мәтінінен баяндауыштарды анықтап, жасалу жолы мен құрылысына қарай талдаңдар.
Ерекше қасиеттері үшін қазақ киікті дәріптеп, «киелі
жануар», «қасиетті аң» деп бағалайды. Ыңғайлы, әдемі зат-
тарды «киіктің асығындай екен» деп, сұлу жанды «киіктің
құралайындай әсем екен» деп суреттейді. «Құралайдың сал-
қыны» — табиғаттың киік лағын ширатып, тіршілік етуге
қадам бастырып, тәрбиелейтін қатал да ізгі мінезі. Көпке
араласпай, жеке жүретін, саяқ өмір сүретін жандарды «кісі-
киік» деп атайды.

Бастапқы оқу сабағында ол қазақ тілінен оқиру үшін мақсатты нұсқа болып табылады. Мәтінге үйрету мақсатына сәйкес, ол маңызды кілтсөздер мен фразалардың түрлерімен және өзара сипаттамасымен бекітілген байланысты.

Мәтінге байланыстырғанда, бірінші қадамда оқушылардың көрмеген немесе білмеген сөздерді түсіндіру үшін белгілілікке пайдалану керек. Мысалы, мәтінде өзара түрлі баяндамалар бар. Бірінші ойынша бағалауды оқушылардың көлбеуінші аясын айтады: "киелі жануар" және "қасиетті аң". Оларды анықтап, әр бір баяндаманың қандай мазмұны бар екендігін түсіндіру керек.

Екінші қадамда оқушыларға мәтіндің жасалу жолы мен құрылысы туралы анықтама беру керек. Мысалы, мәтінде құрылыс туралы сөздердік сурет пайда боларын түсіндіру керек. "құралай" себетінде, олар мал және малды қорғауға көмек көрсету үшін қажетті құрылыстардың салқын елдіктігін айтады. Келесі мисалда, "көпке араласпай, жеке жүретін, саяқ өмір сүретін жандарды "кісі-киік" деп атайды". Бүлгілікті бергі сөздердік шығарып, сызылымы жасағанда, олардың иесіндегі қадаммен байланысты айтады.

Мақсатты оқу сабағында, оқушылардың дұрыс түсінудің және мынау болғаны туралы тексеру үшін, олармен өзара сөйлестіру, диалогтер жасау және мақала жазу салаларының (мысалы, рефлектортану) орындауы орналасу маңызды. Бұл тәжірибелік мәтінді оқуға, түсіндеуге, айқындауға және сөздерге түсініктеме беру себептерін көрсетеді.