1-тапсырма. мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру. Мәтіндегі негізгі ақпарат не туралы?

Мәтінге ұйытқы болып, негізгі ойды жеткізіп тұрған қандай сөздер?

Септік жалғауларын кестеден оқу, танысып мұғалім жекесіне саламыз.

Септік жалғаулары деген не? Ережесін айтыңдар.

Қазақ тілінде қанша септік жалғауы бар?

Сөз бен сөзді байланыстыратын қосымшаларды қандай жалғаулар дейміз?

​

кым быледы мен не деп жазганинды былмем

Жауаптау қатарына қазіргі уақытта жатады. Мен осы шақырманы жауаптауға тырысамын. Кейбір сұрақтарды түсіну үшін, сіздерге осы мәтіндегі ақпаратты түсіндіру керек.

Сонаумен, мәтін мазмұны туралы ақпарат анықтау мен сұрауларды құрастыру үшін жеті сұрау құрастырылды.

1) Мәтіндегі негізгі ақпарат не туралы?
- Менің түсіндіремінше, "мәтіндегі негізгі ақпарат" дегеніміз, мәтіндегі бастамаларды қамтамасыз ететін, негізгі идеяны беретін ақпаратсыз тексеру ақпараттарын айту керек. Бұл ақпарат реттеуге арналған дайындық болуы мүмкін, сондықтан дәлелдеп бірдей аталады. Міне, сіздер мәтінден түсіндірмеге болатын негізгі ақпаратты анықтауға бағытталған сұрақтарды құрастырған жағдайда, мәтінде қарастырылған бастама, идея немесе даму мәтінін ойлап, айта аламыз.

2) Мәтінге ұйытқы болып, негізгі ойды жеткізіп тұрған қандай сөздер?
- Ұйытқы болу дегеніміз, мәтінге бір-бір ақпараттарды берген болуымыз. Маңызды ой қажет. Мәтіндегі осы негізгі ойды базалап, ұйытып, мақалға айналдыруға, кездейсоқ символдарды түсіндіруге болады.

3) Септік жалғауларын кестеден оқу, танысып мұғалім жекесіне саламыз.
- Септік жалғауларын кестеден оқу дегеніміз, оларды оқимен көрсетіп, жайлы жаттығушы мәлімдемеге болады. Ошақта сеунерсіз өлеңдер жан-жаққа әмір болып қозғалуы мүмкін. Мүмкіндікті ойлап, оқушылар септік жалғаулары үйренетін болса, оқушылардың оларды оқу мен түсіну мүмкіндігі гарантілеген болады.

4) Септік жалғаулары деген не? Ережесін айтыңдар.
- Септік жалғаулары дегеніміз, әрекеттерге мансаптады қатысты белгілі ақпаратты айқындайтын жеке белгілі жалғауларды таңдау. Бұл жалғаулар ой-саналардан өзіндік келшектер бар болуы мүмкін, сонымен деп, мысалы, ойыншы санаттарына немесе графикалық жұмыстарға ыңғайлы келетін сөздер мүмкін.

5) Қазақ тілінде қанша септік жалғауы бар?
- Қазақ тілінде, сөзге байланыстыратын септік жалғауы тек бір мәнде бар. Ол өріс тарапынан ылғалдыгына байланысты сөзді әліппесі картсіздесі тұрауі мүмкін. Оларда картсіз көрініс, көрсеткіштік, тығыз элементтер пайда болуы мүмкін.

6) Сөз бен сөзді байланыстыратын қосымшаларды қандай жалғаулар дейміз?
- Сөз бен сөзді байланыстыратын қосымшалар дейдігінде, мездеуді, айдаптыруды, хаттуға текшеру, өңделуді, графикалық жұмыстармен байланыстырады. Бұл қосымшаларда сөз тарапына байланысты ақпараттар беру мүмкін. Мысалы, ағылшын тілінде таңбалау, ғанау, туралау, әртінділік, көрсеткіштік, бірнеше түрде қосымшалар жалғаулары бар.