3. Эссе Түркі мемлекетінің алғашқы билеушісі, тақырыбына эссе жазу керек, 5-6 сөйлем

Біздің жерімізде ерте орта ғасырларда ірге теккен алғашқы феодалдық мемлекеттердің бірі: Түрік қағанаты. Бумын Түрік қағанатының билеушісі. 522 ж. Ұйғыр қағанатын жеңген соң құрылды. Батыс Түрік қағанатының жазғы ордасы Мыңбұлақ. Батыс Түрік қағанатында яғбу, шад, елтебер атағы қаған руынан шыққандарға берілген. Қарапайым халықты «Қара будындар» деп атаған. Батыс Түрік қағанатында сот істерін атқарушылар Бұйрықтар мен тархандар. Түрік қағанатының екіге бөлінген уақыты 603 ж. Шығыс түрік қағанатының алғашқы қағаны Құтылық. Жужындарды жеңген соң Бумын Түрік билеушісінің қағаны болды. Түрік қағанатындағы тайпалар саны 30-дан аса. Мұқан қаған тұсында Түрік қағанаты Орталық Азияда саяси үстемдікке жетті.568 ж Түрік қағанатының Константинпольге барған елшілігін соғдылық көпес Маниах басқарып, сауда келісімін жасады және Иранға қарсы әскери келісімге қол қойды. Батыс Түрік қағанаты Қаратаудан Жоңғарияға мемлекетін аумақты иеленді. Батыс Түрік қағанатының орталық аумағы Жетісу, астанасы Суяб болды. VΙΙ ғ «он оқ будын» Батыс Түрік қағанаты деп атады, «он тайпа», дулу, нушеби, үйсіндер, қаңлылар, түркеш тайпалары да енген. Византия VΙΙ ғ басында Батыс Түрік қағанатының одақтасы болған. Батыс Түрік қағанатында билік үшін талас басталды 630 ж. Тудундар алым-салық жинауды бақылап отырды.