тілдік бағдар
етістіктің райлары
етістіктің райлары қимылдың, іс-әрекеттің орындалу мүмкін-
пігіне қарай төрт түрге бөлінеді: ашық рай, бұйрық рай, шартты
рай, қалау рай. үш шақтың (осы шақ, келер шақ, өткен шақ) бірін-
де колданылып, сөйлеушінің шындыққа қатысты баяндауын ашық
рай дейміз. мысалы: деміммен еріген қар суы тамшылап мойны-
ма, бетіме ағып жатыр (с. сейфуллин). бұйрық рай іс-әрекеттің
тыңдаушыға (2-жақ) не бөгде біреуге (3-жақ) немесе өзіне (1-жақ)
қаратылып, бұйыра, талап, тілек етіле айту мағынасын білдіреді.
мысалы: ғылым таппай мақтанба (абай). етістіктің шартты
райы қимылдың болу-болмау, іске асу-аспау мүмкіндігінің шар-
тын білдіреді. шартты рай етістіктің негізгі және туынды түбіріне
-ca, -се жұрнағы жалғану арқылы жасалады. мысалы: жақсымен
жанассаң, жетерсің мұратқа (мақал). етістіктің қалау райы іс​

Xud20011    2   22.01.2020 16:33    6