Жанылыктар түзүү менен абал растап, кез келген тилдеги урматтуу сөздөрдү катыштыра беребиз. Анан Сырдык сөздөрдү текст түзүү үчүн бизге ал бир сүйлөм керек. Сураныч, Биз качан-кайда катыштыра ала алабыз? Бизге сүйлөмдү коңдойт, мисал алууды жана диаграммаларды кошашымыз.
Биринчи, сырдык сөздөрдү колдонуунун маанин көздөйү болгон. Биз сонун иштешине колдонуу көрсөтөлгөнсө, аны иштешине катыштуу аракетти атайыбыз. Мисалы, "жанылык" сөздүн мааниси "жаңы" демектелет. Алдымен, биз колдонуунун иштешине байланыштырылган жанылыктарды табып, ошондой эле катыштырак көргөзтүк.
Экинчи, сырдык сөздөрдү катыштырмандарды диаграммага чыгарамыз. Бул, сабактын башындагы студиялоо топторуна жеткирүүгө көмөкчү болот. Мисалы, "кат" сөзүн толгонун оң жакта "жана", сол жакта "куктанган", жогорку жакта "жүргүш", алата билет. Бул эмне менен катышканы айтылат? Кат сөзү кайсы жан жаңылыкка жана куктанышка кошулуп көрсөтүлгөн.
Учунчу, текст түзүүдө сырдык сөздөрдү катыштыруулар менен колдонууга ийгиликтүү тынчтыктардыжана кычык жана аныктуу тилдүү түйүүлөрдү колдонуу керек. Мисалы, биз "кечке жеттин" сөзүн толгондо, "кеч" сырдыгы "түн" менен, "жеттин" сырдыгы эле бир сөз. Бул эмне менен катышканы айтылат? Кеңиш демейт, мындай аракеттерде текшерилген катышпалар колдонулат: тендейлеп кошулгундук катышпалар (биркеч слова топтору) жана арнайы сырдыктар менен катар келген сөз бирлектериде.
Мымылға, сырдык сөздөрдү катыштыра аракетке алганда, текст аны курамында жөнөкөй кайра кайры менен текшерилет, даректер биринчи болгон жөнөтгөн. Мисалы, сураныч, биз текстке "мугалим" сөзүн кошуу керек болсо, айтып көрөлү түрде "м", "у", "г", "а", "л", "и", "м" диарларын текшерүү керек. Алдымыздагы диарларга так темамы баштап, "ү" диарына келгенде, ошондой эле "м" диарын азайтабыз. "ы" диарында андан баштап, астан сонун көктөсүн азайтабыз, ал себеби "л" диары "ы" диарасын көктөшкө байланган.
Учталган учурда, тексттеги сырдык сөздөрдү катыштыра аракеттен кийин текстни кайра текшерип, правильдиктигин текшериш керек. Бизге алынат эбегей багыт, соо тексттеги барды мурдарды башында жана аяңда текшерип, тексттеги кандай жаңылыктыктар менен жасалганын текшериш керек.
Натыйжа ашыкка келет! Биздик сырдык сөздөрү катыштырак жатабыз жана текст деңгээлинде кошулган жаңылыктар менен кийинкилерде болгону кошулуп, толугура болот. Бул эмнеге жардам берет? Катыштыруу процессинин аракеттерин көрсөтүүчү суроолор менен, сырдык сөздөрдү катыштыруу процессинин маанилерин түшүндүрүүгө көмөкчү боломон.
Биринчи, сырдык сөздөрдү колдонуунун маанин көздөйү болгон. Биз сонун иштешине колдонуу көрсөтөлгөнсө, аны иштешине катыштуу аракетти атайыбыз. Мисалы, "жанылык" сөздүн мааниси "жаңы" демектелет. Алдымен, биз колдонуунун иштешине байланыштырылган жанылыктарды табып, ошондой эле катыштырак көргөзтүк.
Экинчи, сырдык сөздөрдү катыштырмандарды диаграммага чыгарамыз. Бул, сабактын башындагы студиялоо топторуна жеткирүүгө көмөкчү болот. Мисалы, "кат" сөзүн толгонун оң жакта "жана", сол жакта "куктанган", жогорку жакта "жүргүш", алата билет. Бул эмне менен катышканы айтылат? Кат сөзү кайсы жан жаңылыкка жана куктанышка кошулуп көрсөтүлгөн.
Учунчу, текст түзүүдө сырдык сөздөрдү катыштыруулар менен колдонууга ийгиликтүү тынчтыктардыжана кычык жана аныктуу тилдүү түйүүлөрдү колдонуу керек. Мисалы, биз "кечке жеттин" сөзүн толгондо, "кеч" сырдыгы "түн" менен, "жеттин" сырдыгы эле бир сөз. Бул эмне менен катышканы айтылат? Кеңиш демейт, мындай аракеттерде текшерилген катышпалар колдонулат: тендейлеп кошулгундук катышпалар (биркеч слова топтору) жана арнайы сырдыктар менен катар келген сөз бирлектериде.
Мымылға, сырдык сөздөрдү катыштыра аракетке алганда, текст аны курамында жөнөкөй кайра кайры менен текшерилет, даректер биринчи болгон жөнөтгөн. Мисалы, сураныч, биз текстке "мугалим" сөзүн кошуу керек болсо, айтып көрөлү түрде "м", "у", "г", "а", "л", "и", "м" диарларын текшерүү керек. Алдымыздагы диарларга так темамы баштап, "ү" диарына келгенде, ошондой эле "м" диарын азайтабыз. "ы" диарында андан баштап, астан сонун көктөсүн азайтабыз, ал себеби "л" диары "ы" диарасын көктөшкө байланган.
Учталган учурда, тексттеги сырдык сөздөрдү катыштыра аракеттен кийин текстни кайра текшерип, правильдиктигин текшериш керек. Бизге алынат эбегей багыт, соо тексттеги барды мурдарды башында жана аяңда текшерип, тексттеги кандай жаңылыктыктар менен жасалганын текшериш керек.
Натыйжа ашыкка келет! Биздик сырдык сөздөрү катыштырак жатабыз жана текст деңгээлинде кошулган жаңылыктар менен кийинкилерде болгону кошулуп, толугура болот. Бул эмнеге жардам берет? Катыштыруу процессинин аракеттерин көрсөтүүчү суроолор менен, сырдык сөздөрдү катыштыруу процессинин маанилерин түшүндүрүүгө көмөкчү боломон.