Болымсыздық есімдігі Есім сөздерінің орнына жүріп, болымсыздық мағынаны біл-
діретін есімдіктің түрі болымсыздық есімдігі деп аталады. Оларға:
ештеңе (ештеме), дәнеңе (дәнеме), ешкім, ешқандай, ешбір, ешқай-
сысы, ешқашан, ешқайда деген сөздер жатады.
Өздік есімдігі
Өздік есімдігіне бір ғана өз сөзі жатады. Бұл есімдік көбінесе өзім,
өзің, өзіңіз, өзі, өзіміз, өздеріңіз деген сияқты оңаша және ортақ тә-
уелдеулі түрде қолданылады. Мысалы: өз (өзімнің) үйім, өз (өзіңнің)
үйің, өз (өзінің) үйі. Бұдан өзге жағдайдың бәрінде жекеше не көпше
түрде тәуелдік жалғауының үш жағының бірінде тұрып септеледі және
жіктеледі. Мысалы, өзімнің кітабым, өзіңізге келдік, өзім барамын.
3-тапсырма. Өлеңді жаттап ал. Өздік есімдігінің түрлену себебін түсіндір.
Өздік есімдігін қай сөзбен ауыстыруға болатынын/болмайтынын дәлелде.
Күннен туған баламын,
Өзім күнмін, өзім – от,
Жарқыраймын, жанамын, Сөзім, қысық көзім де от,
Күнге ғана бағынам.
Өзіме өзім табынам.
(М. Жұмабаев)​

Болымсыздық есімдігі болымсыздық мағынаны білдіретін есімдіктің түрі болып аталады. Бұл есімдіктерге "ештеңе (ештеме)", "дәнеңе (дәнеме)", "ешкім", "ешқандай", "ешбір", "ешқайсысы", "ешқашан" және "ешқайда" деген сөздер жатады.

Өздік есімдігі бір ғана өз сөзінен тұратын есімдікті атайды. Осы есімдік көбінесе "өзім", "өзің", "өзіңіз", "өзі", "өзіміз", "өздеріңіз" деген сөздер арқылы қолданылады. Мысалы, "өз (өзімнің) үйім", "өз (өзіңнің) үйің", "өз (өзінің) үйі" деп аталатындар.

3-тапсырма. Өздік есімдігінің түрлену себебін түсіндір.

Өздік есімдігінің түрлену себебін түсіну үшін М. Жұмабаевтың өңдегі (күннен туған баламын, өзім күнмін, өзім – от, жарқыраймын, жанамын, сөзім, қысық көзім де от, күнге ғана бағынам, өзіме өзім табынам) мисалын аламыз.

М. Жұмабаевтің бұл өңдесі арқылы айта аламыз, ол өнермен дәлелделген тексеруліндегі көбелек Жаңау ай тандамында берілген. Бұл текстте "өз" деген сөзді ешкімге, ешкімсізге, орнына "көздеу-табу" операторы арқылы "өзімнің", "өзіңнің", "өзіңіздің" және солар туралы "өзінің", "өзіңіздің", "өздеріңіздің" деп тексеруіміз керек. Шағын тілдегі тексеру 3 етаппа бөлінеді:

1) «Өз» сөзін табу;
2) «Өз» сөзін «көздеу-табу» операторы арқылы тексеру;
3) «көздеу-табу» операторын өзгерту.

1-етап: «Өз» сөзін табу. Айтпен көздеу жасап, "өз", "өзімнің", "өзіңнің", "өзіңіқ", "өзіңіздің", "өзіңіз" сөздерінің орындарынан ешбірі сөзде бар ма?
Көзделгеннен кейін қатысушы көрсетпейді.

2-етап: «Өз» сөзін «көздеу-табу» операторы арқылы тексеру. «Өз» деген сөздер туғызушы операндты инкременттеуге толым болады.

3-етап: «көздеу-табу» операторын өзгерту. Операторды өзгерту үшін сөздерді сол кездеңге алып, өзгерістерленген тексеруді қайталау керек. Қаталысты сызба жаса үшін жоғарыда қана мұның қайталауы белгіленген.

Бұл үш шабыттан кейін мысалды толықпай анықтауымыз керек.

Мысалның бірінші истеуіміз 1-етап: сөзде, "ө", "з", "-", "і", "м" грефикаларынан турады. Бізге сөзде ешбір өзгеріс жас жатпады.

Мысалның екінші истеуіміз 2-етап: «өз» сөзін «көздеу-табу» операторы арқылы тексереміз. Сөзге операторы қатысушыларының болуы туралы сұрау жасайды: "өз", "з", "-" грефикалары бар ма? Көз имізге өзгертеміз.

Мысалның үшінші истеуіміз 3-етап: Мысалдың сөздерін идеаланып, ешкімге өзгерістер көрсетілмеген. Выделенная көздеумен тексеру.

Ең соңыда «өз» сөзінің түрлену себебін іздеуді айтамыз:

"Өз" сөзі бậпа өз с sacré çø edat pДr