Жазылым
«Су-тіршілк көзі»
тақырыбында шағын эссе жаз.
(40 сөз)

Су-тіршілік көзі. Сусыз тіршілік ететін, ағза кездеспейді. Тіршілік құбылыстарының бәрі судың қатысуымен жүреді. «Жер бетін қанша шарласаңыз да, су сияқты мөлдір, әрі иіңізге көне беретін жұмсақ зат таппайсыз. Бірақ су, өз жолында қандай қатты, әрі берік зат болса да, егеп, қашап, тесіп өтеді. Оны ешкімде өз ырқына бағындыра алмайды. Кез — келген қаттыны жеңіп кетеді. Жұмсақ болса да берік нәрсені өз ыңғайына көндіре алады. Мұны барлығы біледі, бірақ осылай әрекет етуге ешкімнің де жүрегі дауаламайды», — деп бұдан екі жарым мың жыл бұрын ғұмыр кешкен қытай ғұламасы Лао — Цзы жазған болатын.

Барлық тірі ағзалардың 75 пайызы судан тұратыны бәріңізге мәлім. Таза сусыз адам өмір сүре алмайды. Су үнемі теңіз, ауа мен құрылық арасындағы айналымды жүзеге асырады.

Суды ластанудан сақтау әр адамның міндеті. Қоқыстарды суға тастауға болмайды. Судың тазалығын сақтасаң, оның ішіндегі жануарларды, өсімдіктерді сақтағаның.

Суға байланысты оқушылармен мынадай ойын түрлерін пайдаланып олардың ойларын, нені білетінін анықтауға болады.

«Миға шабуыл»

Қанатты сөз «Сусыз тіршілік жоқ»

— Не үшін осы мақалды алып отырмын деп ойлайсыңдар?

— Бүгінгі өтетін тақырыбымыз қандай деп ойлайсыңдар?

— Тақырыбы «Су- тіршілік көзі».

А) Сөздік жұмысы.

— Ал енді жаңа сөздерді пайдаланып әңгіме құрастыру. Кейін үздігін анықтау.

Баға жетпес ,суару, мал шаруашылығы, өнеркәсіп, құдық, қатты қөніл, лайламау, ластамау,сабама, шошыту.

Су - баға жетпес байлық. Суды өнеркәсіпте, мал шаруашылығында пайдаланады. Ерте кезде суды тек құдықтан ішіп отырған, оның тазалығына қатты көңіл бөлген. Суды сабауға, оған түкіруге болмайды Оны шошытып алмау керек. Суды ластауға, лайлауға болмайды. Оны таза ұстап, қорғау керек.

«Сұрақты тап» Мына сөздерге сұрақтар құрастыру керек.

Мәселен: Табиғи ойысқа жиналған суды не дейміз?(Көл)

Арал, Балқаш, Зайсан бұл- (Көл)

«Кім көп біледі» Су туралы ырымдар, мақал-мәтелдер, тиым сөздер білді. Қане, кім айтады?

— Суға түкірме.

— Түнде судың бетін ашық қалдыруға болмайды.

— Бұлақты жер, тұрақты жер.

— Сулы жер — нұрлы жер.

— Сусыз өмір тұссыз аспанмен тең.

— Су — дүниенің басы.

— Су — табиғат ажары.

— Су — тазалық досы.

— Сусыз өмір жоқ.

— Кірдің суын басуға болмайды. Барлық жаманшылық кірдің суымен кетеді, оны басу сол жаманшылықты үйіңе әкелгенмен бірдей.

Б) Ойын «Мимика» үнсіз түсіндіру.

Жаңбыр жауады, суға жүзу, шай құю, кір жуу, су тасу, су шашып ойнау

есіктің алдына су шашу, бас жуу, гүлге су құю.

— Біз не білдік Судың пайдасын, қажеттілігін білдік

1 топ тапсырмасы: «Су -тіршілік көзі» тақырыбында эссе жазу

2 топ тапсырмасы: «Су -тіршілік көзі» сурет салу

3-топ тапсырмасы: «Су -тіршілік көзі» тақырыбында өлең шығару Барлық ғалам, мөлдір судан нәр алар

Сумен өсіп, су арқылы жаралар

Басқа төгіп, текке құртып тамшысын

Бұл ғаламда, су үшін де сұрау бар. (Оқушы шығармасынан)

Судың да сұрауы бар.

Су қандай зат?

Оның пайдасы бар ма?

Оны босқа төгуге, бүлдіруге бола ма?

Судың қасиеттері қандай?

Су не істей алады, сендер қалай ойлайсыңдар? (Су ағады, құйылады, тамшылайды, сылдырлайды).

Қазақстандағы су ресурстарының негізі - өзен сулары болып есептеледі. Қазіргі кезде Республикамыздағы барлық ірі өзендер – Іле, Сырдария, Жайық, Ертіс, Шу, Талас ластанған. Теңіз бен мұхиттар мұнаймен ластануда. Бұл қоршаған ортаға өте қауіпті. Судағы балықтар қырылып, қалу қаупі жылдан жылға өсіп келеді.

Суды қорғау – баршамыздың парызымы

Су тіршілік көзі.Себебі сусыз өмір мүлде жоқ.Сусыз адамдар жуына,киімдерін жуа алмайды. Тіпті кез келген тамақтыда әзірлеу үшін су қажет.Өсімдіктерде сусыз солып қалады.Жануарларғада су керек.Сол себепті сусыз өмір жоқ,су тіршілік көзі.