Тунгыш ким ушкыш казак кызы

Хиуаз Доспанова қазақтың тұңғыш ұшқыш қызы

Хиуаз Доспанова Ұлы Отан соғысы жылдарындағы майданда ерлікпен шайқасқан әскери ұшқыш-штурман, қазақ қызы. Атырау топырағында дүниеге келген қайсар қыз соғыс кезінде атақты ұшқыш Марина Раскова басқарған авиация түнгі бомбалаушы–ұшқыштар полкінде қызмет атқарған. Қанатты қыз Солтүстік Кавказ, Кубан, Қырым, Украина, Германияны жаудан азат ету жолында әуеге үш жүзден аса мәрте көтеріліп, жаудың күшін әлсіретіп, жеңіс күнін жақындатты. Хиуаз Қайырқызы «Қызыл жұлдыз», ІІ дәрежелі «Отан соғысы» ордендерімен және көзсіз ерлігі үшін көптеген медальдармен марапатталған. Дегенмен әуеде оқ пен оттың ортасында ұшып жүріп, талай ерлік көрсеткен Хиуаз Доспанованың ерлігі Кеңес Одағының батыры атағына лайықты болғанмен, бұл атақ берілмеді. Соғыс біткеннен соң, жарты ғасырдан астам уақыттан соң, қанатты қыздың Отаны - Қазақ елі ұшқыш қыздың ерлігін Халық қаһарманы атағымен бағалады.  

Хиуаз мектепте оқып жүргенде-ақ ұшқыш болуды армандады. Ол асқақ арманына жету үшін мектептегі оқуымен бірге Орал қаласындағы аэроклубта қатар оқыды. Алғашқы ұшу сапары, парашютпен секіру секілді жауапкершілікті сынақтардан мүдірмей өткен қайсар қызға облыстық әскери комиссариат «Запастағы ұшқыш» деген атағы жазылған куәлікті табыс еткенде Хиуаздың ойында «Мен ұшқышпын. Енді қайтсем де Марина Расковамен кездесуім керек»деген ой ғана болды. Бірақ қаршадай қыз бұл арманы екінші дүниежүзілік соғыста ғана орындаларын білмеген еді.

-Қазақстандықсыз ба?-деп сұрады Раскова.

-Ия.

-Қазақпысың?

-Ия.

-Запастағы ұшқышсыз ғой?

-Ия.

-Қандай іске бет алғаныңызды ұғасыз ба? Бұл соғыс!

-Мен комсомол мүшесімін.

-Басқа сұрау жоқ, қабылдау бөлмесінде күте тұрыңыз, - деді Раскова, мен шығып кеттім.

Бұл Хиуаз Қайырқызының «Халқым үшін» атты естелігінен үзінді.

Қысқа да нұсқа қойылған өз сұрағына қазақ қызының мірдің оғындай жауаптары Марина Расковаға запастағы ұшқыш қыздың осал жан еместігіне сендірген еді. Осылайша атақты ұшқыш М.Раскованың командирлігімен әйелдерден құрылған әуе полкіне Отан алдындағы перзенттік парызын өтеуді мақсат еткен қазақтың қайсар қызы Хиуаз Доспанова да қабылданды. Бала күнгі арманы орындалған Хиуаз өзіңе ұшақты басқаруды сеніп тапсырған М.Расковамен бірге ұшқан алғашқы күнін әсте жадынан өшірген емес.

Көп ұзамай ұшу сапарлары аңызға айналған ұшқыш Марина Раскованың барлық тәжірибесінен өткен әйелдерден құрылған полктің де майданға аттанар сәті келді. Кәсіби ұшқыш М.Раскова полкті майдан шебіне дейін өзі бастап апарды. Тұнғыш рет әйелдерден құрылған түнгі жеңіл бомбардировщиктер полкін аға лейтенант Е. Бершанская басқарды. Майдан шебіне жетіп, алғашқы әскери тапсырманы алғанға дейін 18 жастағы өрімдей бойжеткендер соғыс деген тура келген ажал екенін жете түсінбегендері анық. Бірақ соғыс деген атының өзі қайғы екенін жас жүректері сезген еді

Объяснение: