5-тапсырма. Мәтінді оқып, тақырыбын қой. Жоспар кур. Елде бір сыйлы қария өмір сүріпті. Жалғыз ұлы бар екен. Окесінің
дәулетіне семіріп, аттан түспей серілік құрып, жолдас-жораларын қо.
бейтіп, күніге той, қызыққа батып жүріп алыпты.
Бір күні әкесі шақырып алып:
Балам, мен болсам, үлғайып келем, өстіп қызық-думан құрып
жүре бермекпісің, үйленсеңші, - дейді.
— Ой, әке, қарап жүргем жоқ, жолдас, дос көбейтіп жүрмін ғой.
Әкесі:
Досың көп пе сонда? – деп сұрайды.
Баласы:
— Көп, сол достарымның бөрі мен дегенде ішкен асын жерге қояды,
айтқанымнан шықпайды, – дейді.
Әкесі:
Ендеше, сол достарыңды сынап қайталық, – дейді.
Соны айтып, өзі бір атқа, үлын екінші атқа мінгізеді. Атан түйенің
жады ағашына су құйған мес салынған қапты көлденең салады да, же-
текке алады. Әкелі-балалы екеуі жүріп отырып, үлының жан досының
үйіне келеді. Сыртта оңашалап сөйлеседі. «Баламның досы екенсің,
әдейілеп ат басын тіреп тұрмыз, - дейді үлкен кісі. Басымызға іс
түсті, малдан айырылдық. Оның үстіне мына бір кісіні байқамай өл-
тіріп алдық, ісімізді жайғастыр».
Досы: Бұл істі мойныма ілмексіңдер ме?... Аулақ, аулақ!
безектеп шыға келеді.
деп
Мақұл десіп, келесі ауылдағы досына және ең сенімді деген тағы
бір досына келіп, болған жайды баяндайды. Көмек сұрайды. Олардың
бәрі де ат-тонын ала қашып, «Аулақ жүріндер», — деп қуып жібереді.
Баланың ұнжырғасы түсіп кеткен. Әкелі-балалы тіркесіп үйіне ке-
леді. Сонда әкесінің отбасында отырып былай дейді: «Балам, көзің
жетті ме, сенің көп досыңның бірі малдың досы, бірі - дәулетіңнің
досы, бірі – жастық базарыңның досы, бірі – әншейін күн өткізудің
досы, ендігісін өзің біл!»
(Дүкенбай Досжанов)
жазылым
Сканеырма. Мәтін бойынша дос болудың себептерін анықтап, диаграм5-тапсырма. Мәтінді оқып, тақырыбын қой. Жоспар кур.
Елде бір сыйлы қария өмір сүріпті. Жалғыз ұлы бар екен. Окесінің
дәулетіне семіріп, аттан түспей серілік құрып, жолдас-жораларын қо.
бейтіп, күніге той, қызыққа батып жүріп алыпты.
Бір күні әкесі шақырып алып:
Балам, мен болсам, үлғайып келем, өстіп қызық-думан құрып
жүре бермекпісің, үйленсеңші, - дейді.
— Ой, әке, қарап жүргем жоқ, жолдас, дос көбейтіп жүрмін ғой.
Әкесі:
Досың көп пе сонда? – деп сұрайды.
Баласы:
— Көп, сол достарымның бөрі мен дегенде ішкен асын жерге қояды,
айтқанымнан шықпайды, – дейді.
Әкесі:
Ендеше, сол достарыңды сынап қайталық, – дейді.
Соны айтып, өзі бір атқа, үлын екінші атқа мінгізеді. Атан түйенің
жады ағашына су құйған мес салынған қапты көлденең салады да, же-
текке алады. Әкелі-балалы екеуі жүріп отырып, үлының жан досының
үйіне келеді. Сыртта оңашалап сөйлеседі. «Баламның досы екенсің,
әдейілеп ат басын тіреп тұрмыз, - дейді үлкен кісі. Басымызға іс
түсті, малдан айырылдық. Оның үстіне мына бір кісіні байқамай өл-
тіріп алдық, ісімізді жайғастыр».
Досы: Бұл істі мойныма ілмексіңдер ме?... Аулақ, аулақ!
безектеп шыға келеді.
деп
Мақұл десіп, келесі ауылдағы досына және ең сенімді деген тағы
бір досына келіп, болған жайды баяндайды. Көмек сұрайды. Олардың
бәрі де ат-тонын ала қашып, «Аулақ жүріндер», — деп қуып жібереді.
Баланың ұнжырғасы түсіп кеткен. Әкелі-балалы тіркесіп үйіне ке-
леді. Сонда әкесінің отбасында отырып былай дейді: «Балам, көзің
жетті ме, сенің көп досыңның бірі малдың досы, бірі - дәулетіңнің
досы, бірі – жастық базарыңның досы, бірі – әншейін күн өткізудің
досы, ендігісін өзің біл!»
(Дүкенбай Досжанов)
жазылым
Сканеырма. Мәтін бойынша дос болудың себептерін анықтап, диаграм​

dia651    1   19.10.2020 02:17    68