Якія асноўныя працэсы адбываліся ў эпоху Ранняга і Позняга Сярэднявечча?

Ранняе Сярэднявечча (да 1000 г.) уражвае глабальнымі гістарычнымі зрухамі; з іх, магчыма, галоўны — Вялікае перасяленне народаў з Азіі ў Еўропу (готы, гуны, цюркі, балгары, арабы, венгры). Не менш важным было фарміраванне вялікіх імперый на Захадзе і на Усходзе (Візантыя, Свяшчэнная Рымская імперыя, імперыя Карла Вялікага, Хазарскі каганат, Арабскі Халіфат, імперыя Тан у Кітаі). Ранняе Сярэднявечча — гэта таксама і эпоха фарміравання сусветных рэлігій і іх распаўсюджання па свеце. Асабліва важнае значэнне для далейшага лёсу цывілізацыі мела канчатковае станаўленне хрысціянства і ўзнікненне іслама. Найбольш магутнай імперыяй Ранняга Сярэднявечча была Візантыя.

Позняе Сярэднявечча — гісторыкі рэзка разыходзяцца ў вызначэнні верхняй мяжы позняга Сярэднявечча. Калі ў расійскай гістарычнай навуцы прынята вызначаць яго канчатак англійска-грамадзянскай вайной, то ў заходнееўрапейскай навуцы канец Сярэднявечча звычайна звязваюць з пачаткам царкоўнай рэфармацыі або эпохі Вялікіх геаграфічных адкрыццяў.