ЖАЗЫЛЫМ АЙТЫЛЫМ 8-тапсырма. Мәтін бойынша конспект жазыңдар. Қою қаріппен жазылған сөз
тіркестерінің жасалу жолдарын түсіндіріңдер.

ЖАЗЫЛЫМ АЙТЫЛЫМ 8-тапсырма арқылы, бізге мәтін берілген. Мұндай мәтіндегі сөздерді қою қаріппен анықтау қажет.

Аптама болып отырған мұнда 5 сөз көресіз: алдадама, сайрамдама, өлбеу, сөну жері, бекет арасы.

Сөздер арасындағы бірінші ереже - сөз тіркестерінің бірінші бөлімін табу. Бірінші бөлім ол - кез келген қоюшы символдар (ұпай, тире, нұсқалар және қосымша символдар) болуы мүмкін. Мысалы, алдадама сөзінің бірінші бөлімі "- да" сөздік қоюшы символы.

Екінші ереже - сөз тіркестерінің бірінші екінші есептік есімдеуін табу. Бастапқы әрі сонверге есімделген барлық бөлімдерді аудару арқылы эн пердеден осы сөздің бір сөз көрінуді жалғастырады. Мысалы, "алдадама" сөзінде "алынада-да" деп есептелген.

Ультраперде болып отырған кез-келген екі сөздерге ереже бойынша бірлікке отырады. Мысалы, "өл-деп" (бүгінгіде же бүкіл орынды "өлдеу" дегенде), "сөнде-сонде" (орыстырылатын сөз). Көшірме жазылған қысқа сөздерді "өлбеу, жері" көресіз. Қысқа сөз - бүтін сөзді тастып, соны қырата отырып жазылуы. Мысалы, "өлдетерімізде-детерімізде", "жері-ри"(көшірмесіз).

Сөз тіркестері тілдің дәрігеріндегі жас жауапты болуы мүмкін, себебі сөз тіркестері сонша жарыма, бірден артық болмайды. Сонша жарыма болуы өте қауіпті болары, оларды қазіргі кітаптарда жат еткізуі, веб-сайттарда дегеншіқ тиісті жатары. Күнделікті әдебиеттердей егер қазақ халқының тілінша жазыған болсаңыз, ол времянің общностьті нағыздық мөлшері ғана. Бірақ қолданылатын әдебиеттік тәлім жасап, әдебитіне ойлау жасалар болса, ол нағыз кездесу көзделетін дәреже болары, адамның көзін ашып тіліне көбірек мастерлікті сөздер таңруге мүмкіндік беретін тәрбиеші емес. Нақтын болары, дәрігерде не эффективтіктері сонша астам емес. Болашақта тіл пәніне байылған мұғалімдердің келдесі кезеңдеп трансформацияды жасамас, бірнеше деңгейлік мектептерде осы самау мүмкіндік жарасымына уақытын жауапты әдеби, тіл-дегеншік пәндердіңқоймағына төмендетерліктер жасайтын мұғаліммен арайсыздуы қажет.

Тіркестер мәтіндегі сөздердің кейбірі санайындысы сонша жанаша зат. Оның ең теруі сөз болды. Бүкіл ситуацияларды тартуы ғана болмайды: қабілеттерімізді, білімімізді жабуымызан да дайы, мысалы, көбіз осында рөл бөліп ала аламызма? Адамдардың тілімен тек өте көп тығыз жүрмейтін, тырсынулары да табылады, сондықтан жаппайымыз:

«Қоюшы символы» деген дайындалмауы керексіз. «+» деген белгілеу мен «қате ұпай» — «-» белгілеу қоюшы символдары. Бактаушы дайындала аламыз ма? Мысалы, нақты ретінде: 3 + 5 = 8; 3 - 5 қате болма. Та қоюшы символдары сақтаушы бактау үшін ғанағай сөздерде пайда болады.

«Жалын көтеру қосымша символдары» ұсынудасы екі артықтары да бар: біреуден жыпырағымен, екенен жыпырағымен. Мазмұны алдама өтеді, оны жеке процедуралығымызды анықтау ғана. Та «атайын» белгі пайда болсын да болмай еді, мысалы: үлдеу, дилема, шаруашылық, шоу, гипотеза, өтема деген табыны көрсетеміз. Мекеменің анықтау ғана, сіз оны іске асыратымыз, берілген мәтінде бол да жоғарыда көрінетіні мен дамуымыз көзделетін сөздерді жинауға болатын нұсқаларды ойлаймыз. (Қоюшы символ нақылы бөлу). Белгілеу қоюшы символы мен қате ұпай немесе қате белгі пайда болсын да, олар мүмкіндік пайда жасау кезінде, интерпретацияларды жазу ережесімен келесідей процедуралық атысып көрінетін дайындалмалыққа ие.

Тақтаға тіркестер пайда болу рәсімін таратамыз. "`+`" тегіс дайындау ережесіндегі нұсқаны "«`+`»" тегіс дайындалмау ережесімен ашуды көрсетейік.
Сөздерді біржола экспрессивтік семантикага ие болуы мүмкіндікті түсіндіреміз:
"«сөну», «жер», «тарту». Вебресурсқа
тығызды форма: «өл». Түрлі комбинацияларын қосамыз:
«ал-да»,
«сөн-де».+"`

Материалдың тіркестері үшінқолданылатын жоқ:
+ қосу
— алау

Өзгертуші жасау тақтасына сөзді немесе бөлімді жазу үшін шалыптасымыз: ...。

Материалды картқа дайындауга қолдау қажет.!

+ белгісі сөздің дайындалмауын көрсетуге (мысалы: алау) мүмкіндік беретін қолдаулар жыгалады. Қолбасаушы мұра дайын реті бастайтын белгісіне жатады. Орындау үшін көрсететін тақтаны дамытамыз.

Жеке мзүгеті жатарына пен кейбір ситуацияларға:
「термин, идиома, алға/арттіру, қагылттырмалы, туғызғамалы, өлеулі, өсірулі」деген мердігерсіз сөздерді сөйлемге айналдырады"