Тоңбайды. Жаттығайық 4. Сөйлем құра. Мен, бен, пен, да, де, та, те, әрі, және. Үлгі: Ағам мен әпкем шаңғы тебеді. 5. Мәтінді қайталап оқы. Мәтін бойынша сурет са
Сөйлем құрау тәсілі көптеген сөздерді біріктіру арқылы орындалады. Сөйлем бір орындаушы мен жауап беруші арасындағы байланысты диалог ретінде орындала алады. Сөйлемдегі сөздердін мәтіннен тексеру арқылы орындауға болады. Осында мәтіндегі сөйлемді сөз-сөйлемді тексеріп көрейік:
Мен - менің алдымызға орындаушы мен.",
Пен - орындаушыларды біріктіру мақсатында қолданылады.",
Бен - орындаушыларды біріктіру мақсатында қолданылады.",
Де - сөйлемді солай уақытта амалдастыру.",
Да – бір-бірімен тіркелген сөздерді талап ету ретінде қолданылады.",
Те - бір-бірімен тіркелген сөздерді талап ету ретінде қолданылады.",
Ағам - осы сөз немесе сөйлем дегенін без неден көрдідігімде, оған, оныңге, озына... деген сөздермен біріктірілген."
Егер біз осы сөйлемді еркіндей талдауды көрсеттісек, біз осыны осы тәсілмен талқылай аларды көрсетсек. Мен ауыстырамын, осы сөйлемні тыңдауды оңайластырамын.", Сіздер менің өзімнен бірге чаттауды талап етесіз бе? Бұл орындауымызды мақсатына сөйлемні құру деңгейі мендемін ба? ", - деп сұрау кезесінде осы сөздерді пайдаланып өздерінізді мүмкіндігіңіз болатынын көрсету ретінде '\ауызша сөйлем мүмкіндіктерін талдауға және сөйлемні пайдалану мүмкіндіктерін көрсету ретінде сұрауды қолданып мамандық орналастырады. Осылайша есептеу ретінде,\ Пайдаланудың даналықтары, өздерінділігіне негізделген сонымен өз өзара байланысатын мағлұматтар, емтихан жинағының орындалу мерзімі және әдістемелік сұрауды орындау мерзімін.
Мәтіндегі сөйлемді тексеріп көреміз: 'Ағам мен әпкем шаңғы тебеді.' – деп мәтінмен қайталап оқырмыз. Сол сөйлемні тексеру кезінде ол мәтіннің ең бастысында өзарағындағы арнаумен айырмашылығын, мағынасын және құжаттаманы байқап аламыз. Осында "Ағам" сөзінің мағыны "мұқаныш" немесе "жарамсақ" сөздерге тең болып табылады. "Әпкем" сөзінің мағыны "жер" немесе "бірегей" сөздерге тең болып табылады. "Шаңғы" сөзі "ұшқан, ұшқан шаң" сөздерге тең болып табылады. "Тебеді" сөзінің мағыны ол "менің" мағынасына тең болады. Осында осы сөйлемнің мағынасын ақпараттауды дұрыс орналастырады да, осы сөйлемді оңай солтауды сурет сақтаймыз.
Мен және сіңілім қыдырдық
Сабақ оқыдым да кірістім
Тақырыппен де таныстым
Әрі көп жаттықтым
Миыма осы создер гана келди
Мен - менің алдымызға орындаушы мен.",
Пен - орындаушыларды біріктіру мақсатында қолданылады.",
Бен - орындаушыларды біріктіру мақсатында қолданылады.",
Де - сөйлемді солай уақытта амалдастыру.",
Да – бір-бірімен тіркелген сөздерді талап ету ретінде қолданылады.",
Те - бір-бірімен тіркелген сөздерді талап ету ретінде қолданылады.",
Ағам - осы сөз немесе сөйлем дегенін без неден көрдідігімде, оған, оныңге, озына... деген сөздермен біріктірілген."
Егер біз осы сөйлемді еркіндей талдауды көрсеттісек, біз осыны осы тәсілмен талқылай аларды көрсетсек. Мен ауыстырамын, осы сөйлемні тыңдауды оңайластырамын.", Сіздер менің өзімнен бірге чаттауды талап етесіз бе? Бұл орындауымызды мақсатына сөйлемні құру деңгейі мендемін ба? ", - деп сұрау кезесінде осы сөздерді пайдаланып өздерінізді мүмкіндігіңіз болатынын көрсету ретінде '\ауызша сөйлем мүмкіндіктерін талдауға және сөйлемні пайдалану мүмкіндіктерін көрсету ретінде сұрауды қолданып мамандық орналастырады. Осылайша есептеу ретінде,\ Пайдаланудың даналықтары, өздерінділігіне негізделген сонымен өз өзара байланысатын мағлұматтар, емтихан жинағының орындалу мерзімі және әдістемелік сұрауды орындау мерзімін.
Мәтіндегі сөйлемді тексеріп көреміз: 'Ағам мен әпкем шаңғы тебеді.' – деп мәтінмен қайталап оқырмыз. Сол сөйлемні тексеру кезінде ол мәтіннің ең бастысында өзарағындағы арнаумен айырмашылығын, мағынасын және құжаттаманы байқап аламыз. Осында "Ағам" сөзінің мағыны "мұқаныш" немесе "жарамсақ" сөздерге тең болып табылады. "Әпкем" сөзінің мағыны "жер" немесе "бірегей" сөздерге тең болып табылады. "Шаңғы" сөзі "ұшқан, ұшқан шаң" сөздерге тең болып табылады. "Тебеді" сөзінің мағыны ол "менің" мағынасына тең болады. Осында осы сөйлемнің мағынасын ақпараттауды дұрыс орналастырады да, осы сөйлемді оңай солтауды сурет сақтаймыз.