Сграмотным переводом , биыл абайдың жасы он үшке толған еді. бойы оскен. қол-аяғы ұзарған. бұрын мұрны шолақтау болушы еді, биыл біраз ұзарып қалпты. бет-мұрны шолақтау болушы еді, биыл біраз ұзарып қалыпты. бет-бейнесі гөрі ірілеңкіреп, қ қалпына бейімделген. бірақ әлі сол мүсінде үлкендік жоқ. толық ғын емес. сидиып, арықтап, құр созылған сияқты. күн көрмей өскен реңі салғың, бойшаң ғана өсімдік бейнелесе.бұрын қара болушы еді, бетінің қызылы да бар еді. қазірде қаладан қайтқандық және ауру қосылғандығ бар ма, әйтеуір, бозғылданған. сұйықтау қоңыр шашының арасынан бас қүйқасы да қылаңданып көрінеді. абайдың осы сияқты қалпына ендігі мінез машығы да бір алуан боп үйлесті. өзге гөрі басқа бір ермек, бөлек бір дос тапты. онысы, әсіресе, әжесі. одан қала берсе-шешесі. абай биыл ғана анық бағалады. бүның әжесі біртүрлі шебер әңгімеші екен. қызық сөйлейді. әңгімесінің барлық жерін дәмдіғып,қызықтырып айтады. әуелі абай ауыра бастағанда бір күні кешке үйықтай алмай жатып, әжесінен әңгіме айтуды сүрады. сонда ол ойланып отырып. -е..е бұлддыр -бұлдыр кұн өткен. бұрынғыда кімөткен? - деп, кішкене тақпақтап бастап еді. абай соны үғып қапты. келесі жолы әңгіме сүрағанда әжесін тізесінен ақырын қағып - е ..е бұлддыр -бұлдыр күн өткен. бүрынғыда кім өткее? - деп тағы да әңгіме тілегенін білдіруші еді.әжесі әуелде көп-көп ертектер айтқан. "еділ жайық ", "жүпар қорығы", "қүламерген" бәрі де айтылды. оның әңгімелерін түсте де, кешке де, тіпті көш бойы да абай айтқыза беретін болды. бертін келе , тәуір болып алған соң, әжесінен тағы бір әңгімелер тапты. ол -осы ел ішінде зеренің жасынан бергі көргені, естігені жайындағы әңгімелер. ел мен елдің шабысы, таласы жайында бірталай күндер тағы бір күндер мамыр, еңліктей қыздардың қайғыларын да айтып берді. абай қажымай, жалықпай, ылғи ғана ынтыға тыңдайтын. кейде әжесі шаршап, айтпай қойса, өз шешесіне жабысатын. үлжан да көп әңгіме білуші еді. және ол, көбінесе, өлеңді сөзді жиі айтады. нелер ескі заман жырларын, айтыс, өсинет әзілдерін де көпайтып береді. екі анасын көңілдедіріп, тағы айтқызу үшін кейде өзі де өаладан әкелген кітаптарының ішінен "жүсіп -зылиха" сияқты қиссаларды оқып береді. әндетіп, мақамамдап қояды. шешелеріне үғымсыз болған түріктілінің жеке сөздерін жолшыбай қазақшалап отырады. осымен қайта көнілдедіріп алып, ескі әңгімелерді тағы айтқызады. кішкентай күнінен ертек-әңгімені көп сүйетін осы жазда, тіпті, көп естіп, көп біліп алған сияқты. сондай шеше әңгімелеріне бар пейілін беріп жүрген күндердің бірінде бұл үйге екі бөгде қонақ келіп қонды. бірі -қартаң, бірі -жас қонақ. жасын абай біледі. ол-былтыр жайлауға келіп, осы үйде үш күндей жатып, "қозы көрпеш -баянды" жырлап берген байкөкше дегенжыршы. қасындағы қартаң кісіні абай өзі білмегенмен, шешесі әбден таниды екен.қонақтармен дай сүрасып, амандасып болған срң ұлжан абайға қарап жымиып -ал , әжеңмен екеумізді қажай беруші едің, әңгіме-жырдың дүкені, міне, жаңа келді. мына кісі барлас деген ақып ! деді. үй іші тегіс қош алған соң, екі ақын да оңай шешілді. осы түнде ас піскенше барлас "қобыланды батыр" жырын жырлады. абайдың қазақ аузынан да, кітап ішінен де өмірі естіп-білмеген ең бір сұлу, ең бір әсерлі, күшті жыры осы еді. қобыландының қоштасқан, тайбурылдың шабысы, қазан мен қобыландының жекпе-жегі абайды, әсіресе, еліткендей юолатын. жатқанда көпке дейін алағызы үйықтай осы жолы абай әрі өзі ысылып, әрі шешесі арқылы самақ салып, барлас пен байкөкшенің дәл бір айдай жібермеді. бүл уақыттарда жас ала барлас, байкөкшемн біржолата дос, жақын боп алды. мұның ұғымтал, зеректігіне қатты ырза боп, шын сүйсінген барлас бір оңашада, жай ғана тақпақтап деп кеп, абайға домбыраны үсынды. - міне, , осы менің батам болсы. тіпті, шынымен мейірімі түсіп, айтқызып отыр, - деді. адай ыңғайсызданып ысылды да, үндемеді. бұл "барластар ертең жүреді" деген түнде, ас алдында болған сөз еді. ертеңінде қонақтар қымыз ішіп болып, енді қоштасарға келгенде ұлжан барласқа қарап, бір сөз айтатындай пішін білдірді. қонақтар іркіліп қалған еді. мынау оқудан қайтқалы сүле науқас боп, арыла алмай қойып еді. сендер келгелі жақсы сөздеріңменем әкелгендей болдыңдар. қ құтты қонақ болдыңдар! деді абай тысқа шығып, барластарды аттандырып жатып, енді көрді. осы үйдің екі жылқышысы барласқа арнап бір семіз көк атты, байкөкшеге арнап бір торы қүнанды ноқталап тұр екен. екі ақын еқын екеуін жетекке алып, тағы да "қош, қош" айтып, жүріп кетті. абай шешесіне дән риза боп, қуанып кеп, бұрынғы бір кішкентай күніндегі еркелігіне басты. ұң мол денесін қапсыра қушақтап, қатты қысып, бетінен, мүрнынан, көзінен қайтақайта сүйді

100dan100    1   29.08.2019 08:10    9