Пән: қазақ тілі Сынып: 8 «А» Оқушының аты – жөні: Су – тіршілік көзі
Сусыз тіршілік болуы мүмкін емес. Ол биосферадағы зат алмасу процестерінде шешуші роль атқарады. Ал зат алмасу процесі – барлық өмір , тіршіліктің негізі екендігі белгілі. Табиғат байлықтарының бірі – су. Су адамдар мен жануарлардың дене құрамына кіріп, онда болатын зат және энергия айналымына қатысады. Бұл айналымдар тек сулы ортада жүретінін ескерген жөн. Өсімдік және жануар организмдері ұлпаларының негізгі массасын су құрайды, оның салыстырмалы мөлшері 50-80%. Ал ересек адамның денесінің 65 пайызы судан тұрады. Ал балаларда бұл мөлшер 80%-ға жетеді. Адам денесіндегі ең қатты нәрсе сүйек болса, оның құрамында да 22% су бар, ал қан плазмасында 90-92% , етте -760% , ал адам миында 89 % құрайды. Адам өз өмірінде 25 тонна шамасында су ішеді екен. Ал биологиялық қажеттіліктерді өтеу үшін адамға тәулігіне 2-5 литр су керек.
Су түсі, иісі және дәмі жоқ сұйық зат, жақсы ерітуші , үстіңгі кернеуі өте жоғары, айқын капиллярлық қасиеті бар. Осы қасиеті топырақтағы су ерітінділерін өсімдіктер бойына сорып алып күн көруі үшін өте қолайлы. Судың жылуды аз жоғалтып көп жинайтын қасиеттерін адамдар жылу тарту жүйелерінде көп пайдаланады. Су электр энергиясын алуға , жүк тасуға, ауыл шаруашылығына ,өнеркәсіпке, коммуналдық-тұрмыстық қажетті өтеу үшін керек. Жер шарындағы сулар үнемі қозғалыста болып, барлық бос сулар олардың агрегаттық күйіне қарамастан жердің гидросфера деп аталатын қабатына жатады./ ғаламтордан өңделіп алынған/
Қайсы ақпарат мәтін мазмұнына сәйкес келеді?
А/ Су жылуды аз жоғалтады. В/ Суды үнемді пайдалану керек. С/Судың құрамында тұз бар. [1]
Ересек адамның денесінің қанша пайызы судан тұрады?
А/45 В/55 С/65 [1]
Судың тіршіліктің маңызы екенін қай абзацта айтылған?
А/ Алғашқы абзацта В/Екінші абзацта С/ Мәтінде мүлде айтылмаған. [1]
Мәтінді оқи отырып, мәтінге комментарий жасаңыз./3-4соилем жазыңыз [2]
5. Мәтін мазмұны бойынша перифразаның түрлі тәсілдерін қолдана отырып 3 сұрақ құрастырыңыз [2]
6.Мәтіннің мазмұнына сүйене отырып, ғаламтордан деректер табыңыз, табылған деректерді дәлел ретінде қолданыңыз. Авторына сілтеме жасаңыз.
[2]
Жазылым

Мәтіннің мазмұны бойынша айқындауыш және бірыңғай мүшелерді қатыстырып, мәтіннің баяндау желісін сақтай отырып, жинақы мәтін жазыңыз./80-100 сөз/
Айқындауыш мүшелердің және бірыңғай мүшелерді астын сызыңдар.

[5]

Барлығы

​

wayly    2   04.03.2021 12:00    0