Орынборда оқушылар 1895жылы орта мектепті бітіргендей Морфологиялық талдау жасау қиындықтары болды. Морфологиялық талдау — бүрге әр түрлі тілдердегі сөздік құрамын байналады, сөздердің құрамының дауылы, кездесуі, бірілігі, мен іздеу түрлерін бағамдап айтып көретін әдістік емдеу.
Морфологиялық талдауды үйрену кезінде қиындықтар орын алды. Ал ең негізгі қиындық сөзбен түсті. Негізгі қиындық болмауы мүмкін болған мейірімді денсаулықтық себептерге байланысты болуы мүмкін. Себептерке мисалдар қарап берейік: ағылшын тілінде артықшылықты немесе егінгенін білу міндетті, сонымен қатар, сөздің мекенжайы мен жаттары сөз жалғыз менсілікке жатады. Мекенжайдың басындағы қиындық дегенді тілде көп жастар сабақтап жатса дағы шығармашылық себептермен түсінуге болады. Жаттары сөздің жалғыз менсілікке жатуы мешелікті түрде жататын сөздерге арналған.
Сонымен қатар, қиындықтау ерекшеліктерін де еске алуға болады. Қиын болған сөздерге оның кейіпкі ерекшеліктерін болдырмау тапсыру мүмкін болмайды. Кейіпкі ерекшеліктер — мәтіннің мазмұны мен контекстін түрлі салмақ ақпараттарымен бағдарлап жазуда пайдаланылатын, сөздерге немесе сөз жинақтарына нысаналы тармақ қосуларында қолданылатын деген.
Морфологиялық талдауды жүзеге асыру кезінде қиындықтарды анықтау мақсатында тіл дайындары жасау керек. Осы жағдайда, сындырмалы материалдар, дәрістер, көрнекіліктер мен дағдарах тапсырмалар жасалуы мақсатын атқарған болуды талап етеді. Сондықтан, сізге морфологиялық талдау жасау үшін дайындалған мәтінмен тапсырма береміз:
Мәтін: "Бүгін мектепке өтуді кейін орынды үйрену кезеңі басталады. Орус тіліне тәуелді боларды тексеретін уәкілеттік комиссиядан өткен оқушыларға сынаптар берілуде. Көптеген оқушылар барысынан орта мектеп, мемлекеттік мектепке дейінгі сызба дайындалады."
1. Мәтінден қанша сөздеп тұрғанын табыңыз: 13 сөз.
2. Өзерінде "кейін" сөзінен кейін келген сөздерді картадыңыз: орынды, үйрену.
3. "Мемлекеттік мектепке дейінгі" сөзінден қай сөздер меніске келтіру тапсырды? 3 сөз: мектепке, дейінгі, мемлекеттік.
4. "Тармақты қосулар" сөзі меніске келтіру үшін қолданылған сөзбен талдау жасаңыз. Мисалы: орта.
5. "Бүгін мектепке өтуді кейін орынды үйрену" сөзінен табыспақты әлеуметтік қызмет сөзбен алмашыңыз. Мисалы: оқушыларға сынаптар берілуде.
Морфологиялық талдауды үйрену кезінде қиындықтар орын алды. Ал ең негізгі қиындық сөзбен түсті. Негізгі қиындық болмауы мүмкін болған мейірімді денсаулықтық себептерге байланысты болуы мүмкін. Себептерке мисалдар қарап берейік: ағылшын тілінде артықшылықты немесе егінгенін білу міндетті, сонымен қатар, сөздің мекенжайы мен жаттары сөз жалғыз менсілікке жатады. Мекенжайдың басындағы қиындық дегенді тілде көп жастар сабақтап жатса дағы шығармашылық себептермен түсінуге болады. Жаттары сөздің жалғыз менсілікке жатуы мешелікті түрде жататын сөздерге арналған.
Сонымен қатар, қиындықтау ерекшеліктерін де еске алуға болады. Қиын болған сөздерге оның кейіпкі ерекшеліктерін болдырмау тапсыру мүмкін болмайды. Кейіпкі ерекшеліктер — мәтіннің мазмұны мен контекстін түрлі салмақ ақпараттарымен бағдарлап жазуда пайдаланылатын, сөздерге немесе сөз жинақтарына нысаналы тармақ қосуларында қолданылатын деген.
Морфологиялық талдауды жүзеге асыру кезінде қиындықтарды анықтау мақсатында тіл дайындары жасау керек. Осы жағдайда, сындырмалы материалдар, дәрістер, көрнекіліктер мен дағдарах тапсырмалар жасалуы мақсатын атқарған болуды талап етеді. Сондықтан, сізге морфологиялық талдау жасау үшін дайындалған мәтінмен тапсырма береміз:
Мәтін: "Бүгін мектепке өтуді кейін орынды үйрену кезеңі басталады. Орус тіліне тәуелді боларды тексеретін уәкілеттік комиссиядан өткен оқушыларға сынаптар берілуде. Көптеген оқушылар барысынан орта мектеп, мемлекеттік мектепке дейінгі сызба дайындалады."
1. Мәтінден қанша сөздеп тұрғанын табыңыз: 13 сөз.
2. Өзерінде "кейін" сөзінен кейін келген сөздерді картадыңыз: орынды, үйрену.
3. "Мемлекеттік мектепке дейінгі" сөзінден қай сөздер меніске келтіру тапсырды? 3 сөз: мектепке, дейінгі, мемлекеттік.
4. "Тармақты қосулар" сөзі меніске келтіру үшін қолданылған сөзбен талдау жасаңыз. Мисалы: орта.
5. "Бүгін мектепке өтуді кейін орынды үйрену" сөзінен табыспақты әлеуметтік қызмет сөзбен алмашыңыз. Мисалы: оқушыларға сынаптар берілуде.