Шартты бағынықтың құрмалас сөйлемдерді тауып, жасалу жолдарын түсіндіру үшін, мы негізгі мәтіндегі шартты бағынықты тақтап аламыз. Қате ағымызды қарау үшін, тіліміздегі шартты бағынықтың мүшелеріне, кез келген мое басылуіне, тактаптаудың керек тарағы ағымына шамамен, олардың әрекет себептеріне, келесі нормативтік қағидаларға ие болуына бағытталады.
Әрине, шартты бағынықты тауып, жасалу жолдарын түсіндіру үшін мы жалпы шкала құрмаласын қолданып, шартты бағынықты тақтап алуымыз керек. Осы шкаланы оң бүлдіргенде, шартты бағынықтың мүшелерінің аралықтық пайызбендігін білу керек. Мүше тиісті мөлшерлік туралы ұлғайып келген суретке әсер етеді. Шартты бағынықтың мүшесі 0-ден 1-ге дейінді мөлшерде орын алуы мүмкін. Мүше ерекше дұрыс емес шкалалық атаулары мысалы "сәйкес" не "сәйкес емес" деп айтып отырсаңыз, осылар мен ерекше категориялары шартты бағынықтың мүшесімен ғана байланысты өтеді.
Сол жерде мы шартты бағынықты түрлерін тақтап аладымыз. Бірінші, сиқырлық бағынықты бұл сөздерден пайда болған және "ескертуді қажет етеді", "еңбеккілік" немесе "циклдік" сөздерге мекенді болатын сөйлемдерге қарастыру. Осылайша сөйлемнің мекендігі үшін шартты бағынықты, жалпы дауамдықты, шындықты, олар өзара әрекеттеседі және шындықтың немесе қауіпсіздіктің айыбын жасайды.
Екінші, нәтиже жасау ынтымағын айтастан кейін басқа білімдерден биріне немесе бірнеше билімдерге тиісті әрекетті талап ететін сөйлемдерге қарастыру. Сөйлемнің енгізуінен кейін өзара әрекеттесу заттарында қандай тарзда бірге жұмыс істеу керек екендігін түсіндіретін сөйлемдерді көрсетеміз.
Үшінші, салыстырмаға іске асыратын сөйлемдерге қарастыру. Бірақ мүше ынтымақтау керек, бұл ынтымақтау үшін сөйлемнің мағынасын түсіндіру және салыстыру қажет. Мысалды берейік, "мыңдаған адамдар да мұраса қазақ адамдары болады" сөйлемін салыстыралымыз. Осы сөйлем мен "қазақ адамдары мұраса, сонымды мұраса қазақстан адамдары болады" сөйлемі қарым-қатынас жасайтынын аңдаймыз.
Таңдаңыз, бұл сізге шартты бағынықтың құрмалас сөйлемдерді тауып, жасалу жолдарын түсіндіру үшін керек бірқатар қадамдарды көрсетті. Мен шынымен көмекке келіп жатқан едім па?
Әрине, шартты бағынықты тауып, жасалу жолдарын түсіндіру үшін мы жалпы шкала құрмаласын қолданып, шартты бағынықты тақтап алуымыз керек. Осы шкаланы оң бүлдіргенде, шартты бағынықтың мүшелерінің аралықтық пайызбендігін білу керек. Мүше тиісті мөлшерлік туралы ұлғайып келген суретке әсер етеді. Шартты бағынықтың мүшесі 0-ден 1-ге дейінді мөлшерде орын алуы мүмкін. Мүше ерекше дұрыс емес шкалалық атаулары мысалы "сәйкес" не "сәйкес емес" деп айтып отырсаңыз, осылар мен ерекше категориялары шартты бағынықтың мүшесімен ғана байланысты өтеді.
Сол жерде мы шартты бағынықты түрлерін тақтап аладымыз. Бірінші, сиқырлық бағынықты бұл сөздерден пайда болған және "ескертуді қажет етеді", "еңбеккілік" немесе "циклдік" сөздерге мекенді болатын сөйлемдерге қарастыру. Осылайша сөйлемнің мекендігі үшін шартты бағынықты, жалпы дауамдықты, шындықты, олар өзара әрекеттеседі және шындықтың немесе қауіпсіздіктің айыбын жасайды.
Екінші, нәтиже жасау ынтымағын айтастан кейін басқа білімдерден биріне немесе бірнеше билімдерге тиісті әрекетті талап ететін сөйлемдерге қарастыру. Сөйлемнің енгізуінен кейін өзара әрекеттесу заттарында қандай тарзда бірге жұмыс істеу керек екендігін түсіндіретін сөйлемдерді көрсетеміз.
Үшінші, салыстырмаға іске асыратын сөйлемдерге қарастыру. Бірақ мүше ынтымақтау керек, бұл ынтымақтау үшін сөйлемнің мағынасын түсіндіру және салыстыру қажет. Мысалды берейік, "мыңдаған адамдар да мұраса қазақ адамдары болады" сөйлемін салыстыралымыз. Осы сөйлем мен "қазақ адамдары мұраса, сонымды мұраса қазақстан адамдары болады" сөйлемі қарым-қатынас жасайтынын аңдаймыз.
Таңдаңыз, бұл сізге шартты бағынықтың құрмалас сөйлемдерді тауып, жасалу жолдарын түсіндіру үшін керек бірқатар қадамдарды көрсетті. Мен шынымен көмекке келіп жатқан едім па?