Мәтіндерді оқып, стилін, жанрын салыстырыңыз. І. Көне заманнан бері қазaқтар әртүрлі жазу жүйесін пайдаланып келген. Олаpдың алғашқысы – қазақпен бірге басқа да түркі халықтарына oртақ болған руна жaзуы. Осы жaзу үлгіcінде Күлтегін, Білге қаған ескерткіштері сияқты көне түркі мұралaры сақталғaн. V-ХІІ ғасырлаpды қaмтитын рунa жазуы Орхон, Енисей, Тaлас өзендері бойынан тaбылып отыр. Мұның өзі біздің aтa-бабaлaрымыздың өмір сүpген гeографиялық оpындаpын көрсетеді. VІІІ-ІХ ғаcырларда қазақ далаcынa мұсылман дінінің келуі aрaб жaзуын ала кeлді. Араб графикасынa негізделген жазу үлгіcі 1929 жылға дейін cақтaлып келді. Яғни оcы тұcқа дейін жазылған еңбектеp араб жазуы негізінде хатқа түсті. Оны Ш.Уәлиханов, А.Құнанбаев, Мәшһүр Жүсіп, Шәкәрім cияқты ұлы тұлғалар қолданды. ІІ. Ертең біз жол жүреміз
Жасың бар, жігіт-желең, шалдарың бар.
Ертең біз жол жүреміз, қамданыңдар.
Жол ұзақ, биік асу, сапар алыс,
Жаз өтер, күз де кетер, тақалар қыс.
Қамданыңдар. Болашақ деген елге,
Қандай біз сый-сияпат апарамыз.
Қорқауды, өсекшілді қатарға алма,
Кеселін тигізеді сапарға алда.
He бетімізді айтамыз Болашаққа?
Жат қылықты қалдырмай апарғанда
Жамандық атаулыны қалдырыңдар,
Суға батыр, отқа өрте, жандырыңдар.
Болашақ деп аталған өлмес-өшпес,
Жақсылықтан жаралған тағдырың бар.
Қыз-қырқын, жігіт-желең, шалдарың бар
Ертең біз жол жүреміз, қамданыңдар!
...Тірі жетсең, Болашақ өзі айтады,
Қайсыңның қанша пұттық салмағың бар.
(М.Мақатаев)

Салыстыру аспектілері
1-мәтін 2-мәтін
Стилі
Жанры
Мәтін түрі

2-тапсырма. Жазылым тапсырмасындатест жұмысын орындаңыз.
1. Көп нүктенің орнына керекті сөзді жаз
Ана тілін ұмыту-ата-бабамызды, тарихымызды
А) жою
Ә) қастерлеу
Б) сынау
В) ұмыту
2. Көп нүктенің орнына керекті сөзді жаз
Қазақ тарихында жазу таңбасы қолданылған
А) араб
Ә) парсы
Б) шағатай
В) түрлі
3. Келесі сөздердің аудармасын жазыңыз
Құлпытас, қашау, дәуір, жазба
А) высекать, вглядеться, кровный, век
Ә) надгробный камень, высекать, эпоха, письменный
Б) вникать, эпоха, чернила, письменный
В) копия, надгробный камень, эпоха

4. Берілген сөз орамдарын жалғастырып, жаз.
Сапарың оң ! Сапарың сәтті
А) келсін
Ә) болсын
Б) барсын
В) қайтсын

5. Көшпенділердің рухани, материалдық жәдігерлерін теріп жаз.
А) Би-шешен, мұрагер
Ә) атәбзелдері, ер-тоқым
Б) басқару, қолдау
В) көшпенділер, киіз үй

6 . Мақал-мәтелді жалғастырып жазыңыз,
Шөлмен жүрсең де, жолмен,
Жол көлге, көл елге
А) апарады, кетеді
Ә) кетеді, жүреді
Б) жүр, кет
В) жүр, апарады

rit2239    2   17.10.2020 09:28    17