Мәтінді түсініп оқы. Қою қаріппен жазылған сөздердің мағы насын анықта.
Мерзімді және мерзімсіз басылымдар «ба з» деп аталады. Ба з
халық арасында әртүрлі ақпарат таратуға, қоғамдық пікір қалыптастыруға,
саяси жұмыс жүргізуге, мемлекеттің, әлеуметтік топ не жеке адамдардың
мүддесін танытуға қызмет етеді. Мерзімді ба зге тұрақты атауы, ағым
дағы нөмірі бар, кемінде жарты жылда бір рет шығарылатын газет, журнал
альманах, бюллетеньдер жатады. Олар тақырыбы мен мазмұнына, аудандық-
аймақтық бөлінісіне, оқырмандар аудиториясына қарай бірнеше түрге бөлінеді.
Мерзімді ба здің ең негізгі әрі көне түрінің бірі
— газет. Батыс Еуропада
(Германияда 1609 жылы, Ұлыбританияда – 1622 жылы, Францияда — 1631
Жылы) алғашқы газеттер шыға бастады. Қазақ тіліндегі алғашқы мерзімдік ба-
сылым — 1870 жылы Ташкент қаласында жарық көрген «Түркістан уәлаятының
газеті». Бұл газет қазақ даласында Ресей империясының отарлау саясатын
жүргізудің құралы ретінде пайда болды. Дегенмен газет ұлттың ба зін
қалыптастыруда, іс-тәжірибе жинақтауда, зиялы қауымның азаттық идея-
ларын бұқара халыққа жеткізуде үлкен рөл атқарды.
Ба здің екінші түрі мерзімсіз басылымдарға кітаптар, кітапшалар,
плакаттар, күнтізбелер және т.б. жатады. Оның ең негізгі әрі көне түрі — кітап.
Кітап басу ісі VIII-IX ғасырларда Қытайда басталды. Алғаш рет буддистердің
«Жақұт сутра» (868 ж.) деген кітабы басылып шықты. Ол ағаштан ойылған
қалыппен басылды. Бұл жаңалық Еуропаға 4 ғасырдан кейін келеді. Қазақ
тіліндегі алғашқы кітап «Сейфүлмәлік» қиссасы. Ол 1807 жылы Қазан
қаласында жарық көрді. Қазіргі кезде Қазақстанда 1200-ден астам газет-
журнал, апталық жарық көреді. Сондай-ақ әртүрлі меншік нысанындағы 260-
тан астам баспадан мыңдаған таралыммен кітап, буклет, плакат және т.б.
шығарылады. Республикадағы ба з жүйесінің қызметі 1999 жылы шыққан
Қазақстан Республикасының «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы заңымен
реттеледі.
elk

leetine7    2   20.12.2020 14:55    15