Кезінде әлемдік даңқы бар, Эрнест Хемингуэйдің «Көрнекті жазушы болу үшін, әрине, таланты, білімі және аздап бақытсыз балалық шағы болуы керек» деп айтқан сөзінің астарында көп мән бар... Ал жазушы Тәжібай Жанаев «қырсықты қырқыншы жылдардың» түлегі, соғыс балалары деп аталатын ұрпақтың өкілі. Қазір бұл ұрпақтың ең жасы, шамамен, 69-да, ең үлкені 85-нен асып барады екен. Еуропа елдерінің көбінде дерлік «Соғыс балалары» атты арнайы статус белгіленген. Бізде әзірге мұндай жайт орын алған жоқ. «Екінші дүниежүзілік соғыс», «Ұлы Отан соғысы» тарих үдесіне кеткенмен, бұл екі ұғым сол сұрапыл соғысты бастан өткергендер үшін өле-өлгенше жадынан кетпек емес: қираған қалалар, ата-анасынан айырылып, жетім қалған балалар... Соңғы мәліметтерге қарағанда, дүниежүзі бойынша, 60 миллионнан астам адам опат болған. Адамзаттың тарихи жады 150–200 жыл бойы сақтайтын оқиғалар болады, ал одан кейін бұлар аңыз не мифке айналады екен. Мұны ғалымдар әлдеқашан дәлелдеген. Демек, бұл әлі ең кемі жүз жыл адамзат жадында жүреді деген сөз.
Ұлы Отан соғысы және соғыстан кейінгі кезеңдегі Ресейдегі балалар үйі мен жетім балаларға арналған мектептер