Көнерген сөздер Қолданыстан шығып қалып, тарихи шығармаларда ғана кездесетін, мағынасы көмескі сөздерді
көнерген сөздер дейміз. Көнерген сөздер тарихи сөздер және архаизмдер болып екіге бөлінеді
Тарихи сөздер – қолданылған дәуірі өтіп, ескі заманның өзімен бірге көнерген тарихи атаулар.
1. Тарихи сөздерге ел басқарумен байланысты атаулар: хан, патша, уәзір, би, аға сұлтан, т.б.;
2. Қазір пайдаланылмайтын қару-жараққа қатысты сөздер: садақ, жебе, сауыт, айбалта, найза, адырна, 1б.;
3. Кеңес дәуірі тұсында қолданылған әкімшілік сөздер: қызыл отау, қызыл әскер, отарба, т.б. сөздер жатады.
Архаизмдер – халықтың тұрмыс-тіршілігіне, салт-сана, әдет-ғұрпына қарай әр дәуірде өзгеріп, басқа
сөздермен ауысып отырған немесе ескіріп кеткен сөздер. Архаизмдерге мата атаулары: торқа, биқасап, дүрия,
патсайы, т.б.
Әдет-ғұрып атаулары сауын айту, ұрын бару, бесік құда, бесік құда, барымта, т.б.
Үй тұрмысы, киім-кешек, ыдыс-аяқ атаулары лашық, жаппа, шпидем, күпі, сәукеле, саптыаяқ, кебеже, т.б.
Кейбір көнерген сөздердің қайтадан жаңаратын кездері де болады. Мысалы, кеңес дәуірі кезінде
қолданудан шығып қалған діни сөздер (имам, мешіт, ораза, айт, пітір, құран, т.б.), бұрынғы жыл атаулары (барыс,
жылқы, қоян, ұлу, т.б.), ай атаулары (наурыз, сәуір, маусым, қыркүйек, т.б.) Қазақстан Республикасы тәуелсіздік
алғаннан бері қайтадан жаңарып, қолданыла бастады.

1-тапсырма. Оқылым мәтінінің құрылымына талдау:
Кіріспе бөлім
Негізгі бөлім
Қорытынды бөлім
Кіріспе бөлімде не Негізгі бөлімде
жөнінде айтылған? қандай мәлімет
берілген?
Қорытынды
бөлімнің түйіні
қандай?

2-тапсырма. Оқылым мәтініне қарапайым
жоспар құрыңдар.


​

zevs34    3   12.12.2020 03:30    3