9-тапсырма. Əңгімеден ауыспалы мағынадағы тіркестерді теріп жазыңдар.оларды мағынасын түсіндіріп кестені дəптерге толтырыңдар ауыспалы мағына
мағынасы
Шілденің ортасы болса да, бұл жер қоңыр салқын, бұлтсыз күндері тамылжыған тамаша мезгіл басталушы еді. Не ыстық емес, не суық емес жайлаудың жаймашуақ сәтінде төбеңнен көкпеңбек болып төңкеріліп тұрар аспанға қарағайдың бүршігін лақтырып ойнайсың...». Бұл суреттеу арқылы автордың балалық сүйкімді сезіммен табиғат тынысын тебірене тамашалайды. Әрі қарай кешкі ауылдың өмірі суреттеледі. «Шаршау дегенді білмейтін, қыз – келіншектер соғыс жылынан кейінгі, бейбіт өмірдің шуағына жылынып, сызылта ән салатын тау арасында жылтылдатып от жағып, ән шырқағанда, лаулаған жалын бақсыдай тілін жалаңдатып, күй шертіп тау- тасты күңірентіп тұрғандай әдемі сезілуші еді –ау. Біздер, балалар, күні бойы өгіз үйретіп, бұзау жаямыз. Үш уақыт сиыр сауғызамыз. Ымырт үйіріле алтыбақан құрған азаматтардың маңайында арпалысып, тиіп – қашып ұлардай шулап ойнап жүргеніміз». Автор, аса бір ілтипатпен туған жерін суреттей отырып, әңгіменің кейіпкері жас баланың балғын балдәуренін сол кездегі яғни, соғыстан кейінгі ауыл тіршілігіне алып келеді. Соғыстың салдарынан әке – шешесіз қалған балалар әр ауылдан да табылатын. Бас кейіпкер Тортай қиял еліне сапарға шығуды өте қатты ұнатады. Қиял елінен жерге түскен соң, Тортай енді түсін айтады. Бала қиялындағы ақ боз атты түсінде көк өгізінің арғымаққа айналып, жер тарпып, кісінеп тұрған кейпінде көреді.
- Тортай, сен түбі сол ақ боз атқа мінесің,- дейді досы.
- Қайдам!? Қайдан білейін, әкем марқұмның тақымы тайғада тимей кетіп еді...
Күзде жайлаудағы барлық балалар оқуға аттанғанда тауда бұзау бағып, жалғыз Тортай қалады. Тортай досына кетерінде ең сүйікті кітабын сыйлап тұрып айтты: « Мен үшінде оқы, бәлкім мен міне алмаған ақ боз атқа сен мінерсің».
- Сенің өз ақ боз атың бар емес пе?
- Жоқ, менің маңдайыма көк өгіз жазылған.
- Онда мен ақ боз атымды сыйға тартамын.
Уақыт ешқашан бір орнында тұрмайды. Жылдар өтеді. Тортайда басқа балалардай ер жетеді. Ол үйленіп, екі – үш баланың әкесі болады. Кәсібі әлі сол мал бағумен айналысады. ​

zhutovaanneta    2   16.02.2021 14:15    9