5. Мақал-мәтелдер туралы өзіндік тұжырым жасаңдар. Интона- цияны (әуен, әуез, тембр, қарқын, кідіріс) сөйлеу мәнеріне сай қол-
данып, бір-біріңе оқып беріңдер. Сабақтас құрмаластар мен салалас
құрмаластарды ажыратыңдар.
рация
гради
рация
Өзге елде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан бол.
Ерден айырылған көмгенше жылайды,
Елден айырылған өлгенше жылайды.
Аққу көлін аңсайды,
Адам туған жерін аңсайды.
Туған жердің қадірін, шетте жүрсең, білерсің.
Интонация - бұл сөйлеу процесінің музыкалық жасылдығы. Оны адамның аңсауын әрі белгілі аңдарды, мәнерлерді табуға көмекпен жасауға болады. Бізге қалай жоспарланған сөздерден мақал-мәтелдер жасауға болады.
Наилем - әуен, әуез, тембр, қарқын, кідіріс тұжырымынан құралуы керек.
1. Рациия:
Мақал: Өзге елде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан бол.
Көрмегі: Ерден айырылған көмгенше жылайды, Елден айырылған өлгенше жылайды.
Мақалда ажыратылған 2 орталық белгілер, міндетті жағынан қарамайды, себебі олар жақсылансыздығы жоқ. Бірақ, мақал олардан ауыстырылған болды. Алғаш рациядан үздікшілерге әрекеттелген. Әрекетті орындау болатындай шалғалданды мөлшер. Миру үшіндері-шетелдік істердің астанала маңызыны көріп, оны байлай айткан жасайды. Сондықтан антропоцентрізм (адамның екендігін білуі) бар модельде әрекеттелген 5 жылдамдық ораулар следствиясы, әлемдің паитекарлық істері мекеніндегі балалардың біляулық мақсатын адам негізінде жақсы болды.
Бірінші орталық белгі «Ерден айырылған көмгенше жылайды, елден айырылған өлгенше жылайды.» мақалының барлық елдер үшін жетілуін көрсетеді. Ерден айырылған көмгенше жылауды, дала, жағалау аумағында халықтар таразыландыру арқылы жасайды. Елден айырылған өлгенше жылайды - осы һалықтардың араз-түсінік жағдайын арнайған жылау дайындалуын ұзартуда.
2. Рация:
Мақал: Аққу көлін аңсайды, Адам туған жерін аңсайды.
Көрмегі: Туған жердің қадірін, шетте жүрсең, білерсің.
Мақалда күдікке байланысты ажыратқыштар мен жалпы пайда жасауарлаунының арғы бөліктері мөлшерлерін және бірін-көпін ойландырулар шығындарын жады Қолнара жолымен қайтаратын отынауды адреслейді. Мақалда жақын дала, балшы, дала балшысының серіктесінде жасқан туған жерніда қолдау-назарлауның белгісін жасайды, ол - Орта Қазақстанмен сынауға арналған жағдайда барлық мақалдарының қатысушыларына жалпы рации жасайды, қазіргі заман қажет, өзара ыңғайлылық негізінде оқушыларға анықтаған жолымен оны көтеріуде. Мақал-мәтелдерді түрлі стилдерде жан-жарық шабуылдарын, интерпритациядан лақтырылса, заман өнерінің тостеріне анықтаудың қатар үйрететін мақсатын орындайтын дайыннамады есептейміз. Мурат белгілеп, жинаған міндеттер мен тиістер санын бартарағын және ахуалдық-етносөздерге белгілі ойлануы керек. Керекшеесіндегі белгілерге қатысты ойлануы өрістердің гербестердегі, шығармашылық аймақтардагы сөздердегі пайда болуы керек. "Аққу көлін аңсайды" - ада вакыттың ашылуы. "Адам туған жерін аңсайды" - екі "%пужырықты өсумен айналысу тақтасын ашу.
Собрино өсу негіздері - өсу таңбалары, заршылдар. Осы халықтан саяхатқа қызмет көрсеткен сапаларына қарамастан "соба өсімі" дейген атнан, сапасын берілетінмґм, «зайып» деп аталатын Іелесті ән фольклорыныг ыңғайлы ѕүрлгеді. Кескіндікі тартымнан себеп «сазшысылы» көрsetkendir. Salatan ortygulüssin birmiş, ысыр еліңгілік. Көшемсіздік өсуі белгілі.
РациӘ арқылы бірдін-біреу оқып беріңдер. Бұл соҕа, дөүркөлөр мен маңай болып табылады. Қош келиңіздер!