4-тапсырма. Мәтінді оқып, прексездерді анықтандар. Нетуралы айтылған? Ертедегі түркілер VI гасырда өзіндік жазу емлесі бар руна жазуын дүниеге алып келді. Көне түркі жаауымен жазылған ескерткіштің бірі - Күлтегін жазба ескерт- кіші. Ескерткіштің биіктігі - 3,5 метр, ені - 1.4 метр, қалыңдығы - 0,41 метр. Тас бағана бес бұрышты қалқан тәрізді, қырларында айдаһардың суреті мен қаған бе бейнеленген. Ескі құлпытастағы құпия жазуларды түркітанушылар көпке дейін оқи алмай келді. 1893 жылы 25 қарашада Дания ғалымы В. Томсен Орхон жазуын оқудың кілтін тапты. Ол жазудың көне түркі тілінде жазылғандығын жариялады. Ғалымның алдымен оқыған сөздері - Күлтегін жазба ескерткіші "Тәңірі" және «түрік» сөздері болды. Ке- йін, академик В. Радлов мәтінді аударды. Осы зерттеулерден кейін құлпытастарға қашалып жазылған жазулар Күлтегін батырдың ерлік істері жайлы қаһармандық дастан екені белгілі болды. "Менің Отаным - Қазақстан" энциклопедиясынан.

Dasulya21    1   07.09.2020 11:41    2