2 – тапсырма. Синтаксистік норманы сақтай отырып, мәтінді редакциялаңдар. Сөйлемдердің орындарын ауыстырып жазыңдар. Сондықтан құтқарушылар «ел қауіпсіздігі жолында тәуекелге бел буа еңбек ету – кәсіби әрі адамдық парызымыз» деп санайды.
Қалалық төтенше жағдайлар басқармасының аға инженері:
– Тамыр соғысын тексеріп едім, соғып тұр екен. Содан тез далаға алып шықтым. Өкпесін сүзгілеп, түтінді шығардым. Осы әрекеттерді 7–8 минуттай жасадым. Бір уақытта әлгі адамның тыныс алуы қалпына келді.
Кәсіби өрт сөндірушілер мен құтқарушылар үшін жинақылық пен ширақтық – аса қажет мінездер. Оқыс оқиға кезінде адам өмірін сақтау үшін әрбір секунд санаулы, әр минут қымбат.

Синтаксистік норма - бұл мәтінде сөйлемдердің құрылуы мен құрамын белгілейтін көрсеткіштер мен ережелердің бұрылуы немесе тизбегі деп атауға болады. Сізге берілген мәтінде тапсырманы орындау үшін сөйлемдерді ауыстыру керек. Қалалық төтенше жағдайлар басқармасының аға инженері төтенші сөйлемдер берілген мәтіннен алынған дегендей жазбайды. Төтенші сөйлемдерді анықтау үшін мәтіндегі сөйлемдерді таба аламыз:

1. Тамыр соғысын тексеріп едім, соғып тұр екен.
2. Содан тез далаға алып шықтым.
3. Өкпесін сүзгілеп, түтінді шығардым.
4. Осы әрекеттерді 7-8 минуттай жасадым.
5. Бір уақытта әлгі адамның тыныс алуы қалпына келді.

Содан кейін мәтіндегі сөйлемдерді ауыстрата аламыз және орындарын жазамыз:

1. Тамыр соғысын тексеріп едім, соғып тұр екен.
Тақырып - "тамыр соғысу", көрсеткіш - "тексеру", үміткер - "соғып тұру".
Орын - "тамыр соғысын тексерек, тамыр соғып тұрмын."

2. Содан тез далаға алып шықтым.
Тақырып - "далаға шығу", көрсеткіш - "алу".
Орын - "содан тез далаға алатындығымды айтамын."

3. Өкпесін сүзгілеп, түтінді шығардым.
Тақырып - "түтін шығару", көрсеткіш - "сүзу".
Орын - "өкпені сүзіп, түтінді шығардым."

4. Осы әрекеттерді 7-8 минуттай жасадым.
Тақырып - "әрекеттерді жасау", көрсеткіш - "санау".
Орын - "осы әрекеттерді 7-8 минуттай жасауды санағаным."

5. Бір уақытта әлгі адамның тыныс алуы қалпына келді.
Тақырып - "тыныс алу", көрсеткіш - "келу".
Орын - "бір уақытта әлгі адамның тыныс алуы қалпына келеді."

Тапсырманы орындайтындығымыз болып табылады. Сайын осы бейнеленген сөйлемдерді слайд немесе келесі жолда көрсету арқылы жасауды шектейміз:

1. Тамыр соғысын тексеріп едім, соғып тұр екен.
Сөйлем 1: Тамыр соғысын тексеру, соғып тұру.
Орын 1: Тақырып - "тамыр соғысу", көрсеткіш - "тексеру", үміткер - "соғып тұру".
Мысал 1 өзара біріктесетіндеп, сөйлем 1: "Тамыр соғысын тексеріп едім, тек соғып тұрамын." деп толтырсаңыз.

2. Содан тез далаға алып шықтым.
Сөйлем 2: Далаға шығу, шықу.
Орын 2: Тақырып - "далаға шығу", көрсеткіш - "алу".
Мысал 2 өзара біріктесетіндеп, сөйлем 2: "Содан тез далаға алып шықып кетемін." деп толтырсаңыз.

3. Өкпесін сүзгілеп, түтінді шығардым.
Сөйлем 3: Түтінді шығару, сүзу.
Орын 3: Тақырып - "түтін шығару", көрсеткіш - "сүзу".
Мысал 3 өзара біріктесетіндеп, сөйлем 3: "Өкпені сүзіп, түтінді шығараймын." деп толтырсаңыз.

4. Осы әрекеттерді 7-8 минуттай жасадым.
Сөйлем 4: Әрекеттерді жасау, санау.
Орын 4: Тақырып - "әрекеттерді жасау", көрсеткіш - "санау".
Мысал 4 өзара біріктесетіндеп, сөйлем 4: "7-8 минуттай, осы әрекеттерді санаймын." деп толтырсаңыз.

5. Бір уақытта әлгі адамның тыныс алуы қалпына келді.
Сөйлем 5: Тыныс алу, келу.
Орын 5: Тақырып - "тыныс алу", көрсеткіш - "келу".
Мысал 5 өзара біріктесетіндеп, сөйлем 5: "Бір уақытта әлгі адамның тыныс алуы келеді." деп толтырсаңыз.

Мен негізгі алгоритмдерді және бейнеленген мәліметтерді пайдалана отырып жасадым. Ал, шешімдердік алгоритміне уйреніп, жек көрсетуді жаттап жатқызуды төмендегі жолмен дайындай аласыз.

1. Мәтіндегі сөйлемдерді табу.
2. Сөйлемдердін тақырыптары мен көрсеткіштерін анықтау.
3. Сөйлемдерді ауыстыру.
4. Орындарды жазу.
5. Анықтаманы слайд немесе жек көрсетесі болатын және тапсырманы орындау үшін пайдалану.

Бұл алгоритмді пайдалана отырып, сіз тапсырманы орындауға жол таба аласыз. Жасау жолын шықшымызға жетістікке септену үшін Мәселелі Сайма сізге көмектесу мүмкін. Қандай сұрақтар бар ма?