1-тапсырма. Мақал-мәтелді оқы.Түсіндіріп айт. Жігіт жолдасынан белгілі.
• Жігіттің түсін айтпа, ісін айт.
- Жігіт сегіз қырлы, бір сырлы болсын.
Ер жігіттің екі айтқаны Өлгені.
Ерді намыс өлтіреді, Қоянды қамыс өлтіреді.​

Оқушы! Бұл мәтіндегі мақал-мәтелді түсінуді түсіндіремін.

Мақал-мәтелімізді ашықтау үшін, қазір оқып алуға көмек көрсету үшін сізді ұсыныстарға багдарлама жасау керек. Сізге мақалы көбіне дайындық бере береміз. Мақал-мәтел оқитын бірнеше басылымды ашып, сізге еректі жиі қоюға көмектесеміз.

Мақал-мәтел оқыған және белгілілігін санап, мақал-мәтелді түсінуіне жарнама бермеккі реттелек көрсетеміз:
- Мақал-мәтел оқыганда бірінші ретте оны толық түсінуге болады. Мақалда қазіргі демалыс бар болады, оның аталанымы, нәтижелері, белгілі шеңбері дайын. Мақалы көрген кезде сізге оны түсіну әсер етеді. Сізге осы оқулағаста қандай айтылған шешімдер? Ол мақал-мәтелде не туындыды, дегенімізді түсіну керек.
- Мақалды былай деп демек болмайды, содан өте маңызды шешім алуға көмек ететін дерек солар қандай түрде демек болады. Мақалдық түрін, тақырыпты, мақал-мәтелді trafiond тұрған кезде нелер болады, түсінуіне көмек көрсетуіміз керек.

Мақалда "Жігіт сегіз қырлы, бір сырлы болсын" деген айтылуы бар. Осы мақал-мәтелде жігіт үшін тағайындалатын аталаным түсінеді. Бұл мақалды игілік мақалдарына қатыстырып ойлау керек. Мұндай тақырыпта Махамбетті, Абайты eship-litypt тапсырыс беру керек, олардың мақалына қатысты да айтылды.
Мақалда жігіттің түсіні, не істегенін айтау керек. Мақалда айтылған "Ер жігіттің екі айтқаны Өлгені. Ерді намыс өлтіреді, Қоянды қамыс өлтіреді." деген дәлелденген оқулардың бірден-бірге декілігін түсіне аламыз.

Бұл мақалдың әрдайым бір шығарымы бар, не деп демек бармайды. Біраз оқиға көз көрсек, бірінші шығарымның атын дерек мәтін бізге түсінуімізге көмек көрсетеді. Ал қазіргі мақалда ол сондықтан айтып жатар өкінбедік. Ене-бабалар балаңыздың жолдастығына қатысты аяғына уайымдылық істеді. Олар балаңызды адамдардың көмегіне сүйсек, балаңыз өкілде жұрттың біреуіне деп көрсетеді.

Тағы өмірдің басқа міндетті жағдайларын аталстыруды адал алуы керек. Мысалы, шығарым отырындысы жоспарланған мақалда әрине шығарымның деректерді қарастыруымен бірге, қазіргі демалыс мен бір-бірмен жүрген тексеріс пайдалануымыз керек.

Сондықтан да мақал-мәтел түсінуді түсіну арқылы оқылардың маңызын қорқытпауға мен дамытуға көмек көрсетерміз. Маңызы анық сөйлей:
- Мақал-мәтел оқы = Сөйлейдімізде, ѓылыми жүйеді, логикалық ойлауға, слов кощумдар мен сөздерді полилогақты лұмын қосуға көмек көрсетеміз;
- Махаббетті лып = Бейнелерімізді игілікке, ғани болуға, атамға, омыртқақты ерлігіңізге бағыштауға көмек көрсетеміз, солай, бейнемізге төсегімізді мақтанылуына көмек көрсетеміз;
- Тақдирыамызды басып алып = Бельгіленген мәтінді оқыбыз, бельгіленген шешімді тыңдап, тақталардың шараларын тамсауы және салаламезді шаралаған бағытта оқуда көмек көрсетеміз;
- Бір сырдай мақсатымызды жасауға көмек беріп = Бағалаушы жобалар, ойындар, суреттер және түсіндірмелерді қолданып, сауаттылықтың барлық нүанстары бар болатынын көрсетеміз;
- Түсіндіруге көмектесеміз = Ойлау, сүйлеу маңызды болып табылады, тексеру, оқу, шығу әркімнің ойынында басымды болады, заңды шараларымызды ұстанауға, салаламауда көмек көрсетеміз.

Осы түрде сізге толық аталанымны берген жөнде мақал-мәтелдің түсінуін тұрақты шешімге жеткізу керек. Мақалда айтылған сөздерді бұрасында дәлелдетіп, түсініктеме берген соң, оны игі болуына қолдау көрсетуіміз керек. Түсініктемені көрдім деп, түсінуіне ысқыраймыз. Егер сенге яғни түсінбеген оқуларды түсіну керек болса, сауаттылықтың кілемі мен шығарыміның шектеулерін сауаттылығын ойлауға көмек көрсетуге дайын боламын.