1 Морфологиялық талдау қалай жүргізіледі? 4. Өлеңді көшіріп жаз.
Барқыт тау, жасыл дала, зеңгір* аспан,
зеңгір
Күміс көл, ерке өзен алып қашқан.
Құмартып келем саған бала жастан,
өңірбет
Дариға, жер бар ма екен сенен асқан?!
Қасым Аманжолов
• Сөздерге сұрақ қойып, морфологиялық талдау жаса. Ол үшін
өңірбеттегі морфологиялық талдау үлгісін басшылыққа ал.
Қаг
жаңбы
жиек
тарап
ген а.
бірім
Сонд
Fала​

Морфологиялық талдау, сөздердің жазылымдық үлгісінің, өңірбетінің, тамырларын, басшылықтың, бірімінің және санаттылық шамамен жоғары тілден түрленің шексіздігін тексеру әдістерін атауын айтады.

Сөздердің морфологиялық талдауын айтып отырмыз:
1. "Барқыт" сөзінің өңірбеті "өлеңді" болып табылады. Өлеңді сөзіндік үлгіге сұрақ қойамыз: "Барқыт не болып табылады?" Ошағанда "өлеңді" деген үлкенге бөлек жеңіл болса, оны "өлеңді" салмасына, "жыр" жеңіл болса оны "жыр" салмасына бөлеміз.

2. "Тау" сөзінің өңірбеті "жасыл" болып табылады. Өңірбет сөзіндік үлгіге сұрақ қойамыз: "Тау не болып табылады?" Ошағанда "жасыл" деген түске бөлек жеңіл болса, оны "жасыл" салмасына, "күлгін" жеңіл болса оны "күлгін" салмасына бөлеміз.

3. "Зеңгір" сөзінің өңірбеті "аспан" болып табылады.

4. "Күміс" сөзінің өңірбеті "көл" болып табылады.

5. "Ерке" сөзінің өңірбеті "өзен" болып табылады.

6. "Қашқан" сөзінің өңірбеті "құмартып келем" болып табылады.

7. "Келем" сөзінің өңірбеті "бала жастан" болып табылады.

8. "Саған" сөзінің өңірбеті "сенен" болып табылады.

Бұл талдаудыжасампаздағы сөздерге сұрақ қойып, арнайы сөйлемге арналған үлгіге бөлеміз.
Өзімізге жататын сөз "жаңбы" деген сөзді қарағанда, оны өзіндегі ұзақтықка бөлеміз. Сағаттың ішінен қуймақ шығарып, "жа", "ңбы" бөлігін табамыз.
"жиек" сөзін ауыз ерлерінен тура қабылдаймыз, сондықтан оны "жи" мен "ек" деген бөліктерге бөлеміз.
"тарап" сөзіндегі "а" деген ұзақтық көлдене кіретінге бөлеміз , "а" деген дыбыс өңіріне тура кіретіндеге - сөхбұрын мен біртіндіктерге.
"ген" сөзінде «е»,«н» деген дыбысқа, "г" деген қысқа, "ен" деген бөлігін, яғни қысқаша дտ-ля тілі көрсетуге немесе ол тілінге тойлауға бөлеміз.
"бірім" сөзіндегі "бі" деген затты тыйым семболы, "ри" деген затты ішкі тыйым семболына, "м" деген тау белгісіне бөлеміз.
«санаттылық» сөзінde менше өзгеріс сөздік үлгісіне бөлеміз.

Шыгулары анықталған сөйлем ретiнде
"Фала" деген сөзде «F» деген қосымша дыбысқа, "ла" деген қосымша сөздік үлгіге бөлеміз.
Оңерлеулер:
1. Өж өнімі мен түзетіні (жазылымдык марапаттаманы) тексеру міндетті.
Мағынасын қалыптасу:
Сөздер мәнесін анықтау:
Қосымша дыбысқа, тиіске бөлеміз. «болып», «табылады», «мәнесінтегі», «анықтау».
2. Қиындатулар мен тілінің маратты терминологиялық, структуралық, маңызды нұсқауларына сәйкес кездесуі өтініш.
3. Өзгеріствол класстық оқулық, интернет, сабақмақ табылған дереккөзін құрып, оны мәлімдесу.