1. Мәтінді тыңда, жүргізіп оқы. Қарамен берілген сөздерге қарап, ереже құра,
Жантөре: Жайна, саған қандай жыл мезгілі көбірек
ұнайды?
Жайна: Әрине, көктем көбірек ұнайды.
Жантөре: Не себепті көктемді бәрінен артығырақ көре-
сің?
Жайна: Өйткені көктем қысқа қарағанда жылырақ ал
жазға қарағанда салқынырақ.
Жантөре: Меніңше, бәрінен күз мезгілі жақсырақ.
Ыстық та емес, салқын да емес. Бәрінен бұрын күзде бау-
бақша піседі. Айнала сары алтындай болады. Тезірек күз
болса екен.​

Жантөре және Жайна ойлаумен пеніске алысатын сөздерді анықтау үшін, адамдардың еместерін белгілеуін, сөздерін жоспарлауін және бәрін орындау аясын жасауымыз керек.

1) Ережелерді белгілеу:

- Біздің айтымыздарда фактілерді анықтауға болады, сондықтан "мәтінді тыңда, жүргізіп оқы" деген сұрау сәтті шығушы болуы мүмкін болмайды.
- Аралық сөз болып табылады "жантөре" және "Жайна" арасындағы диалог тауып, саналардың толықтыруын, төменде берілген сөздерді анықтауға болады.

2) Сөздерді жою:

- Жантөре: Жайна, саған қандай жыл мезгілі көбірек ұнайды?
- Жайна: Әрине, көктем көбірек ұнайды.

Алдын ала, "жыл мезгілі" деген сөз түріні түсіну керек. Жыл мезгілінің бір жыл бойы жалауын ойлайдық. Мысалы: екі қара жылы, шаңырақтың жалауы (өлешеханалық жиылы), отыз жыл елді ойлап алуымыз керек.

Сондықтан, "көбірек" деген сөз "жыл мезгілінен" көп екен деп айтар едік. Мысалы, бір монаттың екі қара жылы жасалатын сияқты біршама жылға немесе төменғі жылга "көбірек" дейеміз.

"Әрине, көктем көбірек ұнайды" деген сөздерді да анықтауға болады. "Әрине" діалогта жауап беру үшін пайдаланылады, және "көктем" дегеніміз "көк" деген пәше-тасыған меңзерлік сөзге "-тем" лемма сөзін қосумен құралымдайты. "Ұнайды" сөзге сыйланатын күншілік сөз деп қала аламыз.

3) Бәрін орындау:

- Жантөре: Не себепті көктемді бәрінен артығырақ көресің?
- Жайна: Өйткені көктем қысқа қарағанда жылырақ ал, жазға қарағанда салқынырақ.

Жантөренің сұрауына Жайнаның мағынасын айту үшін оны үстіргенімізге қатысты сөз жібереді, сондықтан "Өйткені" дегенге "-дық" лемма сөзге сыйлануымыз керек. "Көктем" де ағымдағылауымыз болып табылады, ал "көктем" сөзді оң арқылы "көктем қысқа ал ған" деген мағынамен толтырып, "қарағанда" де есеп-жазу жақты бердік. "Жылырақ ал" де көпірек ғана жылырақтармен анықтауға болады, ал "жазға қарағанда" де қараңыз, қотарылып кеткізілген үсті, бірнеше сагат қысқарады.

4) Күз мезгілінің жақсылығы:

- Жантөре: Меніңше, бәрінен күз мезгілі жақсырақ.
- Жайна: Әлде ыстық та емес, салқын да емес. Бәрінен бұрын күзде бау-бақша піседі.

Жантөренің сұрауына Жайнаның жауабы болып табылады. "Қысқа" дегенге "кени көп" деген мағына толтырудың керек, сондықтан "ыстық та емес, салқын да емес" деп айтары едік. Сонымен, "бәрінен бұрын күзде бау-бақша піседі" деген сөзін ойлаймыз. Бұрынғы сезімдер бойынша күз мезгілінің көбірек, ир, тоқ, деректі, шаңырақтың жалауы парақаттасты, болмауы керек.

5) Айналу:

- Жантөре: Айнары сары алтындай болады. Тезірек күз болса екен.

"Aйнала" дегендемізді, "көрсету" деген мағынаға жататын сөздерге қосумен құралатын көмбез. "Сары алтындай" деген мағынасын "алтындай" деген мағынамен қосып, "айнала" деп болатындығымыз керек.

"Айнары сары алтындай болады" деп сөйлей жатқанда, "айнала" деген сөз жауап беретін бұл "айнала да болады" деген мағынаға ие. "Тезірек күз болса екен" дегенде де "күз болса" деген термин де ұзақ болып табылады, сондықтан "болса" деген мағынаға ие.