Звярніце ўвагу на жанравыя асаблівасці балады «Кантрабанда». Пра якія падзеі (сучасныя ці з даўняй гісторыі або ўзятыя з паданняў, легенд) аўтар расказвае?

У баладзе рассказваецца пра падзеі з даўняй гісторыі – пачатку кнігадрукавання на Беларусі і культурна-асветніцкай дзейнасці Ф.Скарыны.
“Бо з Прагі тут нейкі Скарына
Кнігі злаўчыўся вазіць на радзіму,”
“Спяшаўся дадому Скарына
(а гэта быў ён — вы пазналі?).
Коней сцябалі абое —
I «пан», і «фурман» коней гналі.
Глядзеў на «фурмана» з усмешкай Скарына —
Усё-ткі правёз кантрабанду ён з Богам!”
У творы сюжэт напружаны (калі фурманку прыпынілі на граніцы), у некаторых момантах нават іранічны (размова Ф.Скарыны з вартай).
“— Гэй, што ты вязеш праз граніцу? —
Чужая злавалася мова:
Пыталася варта сурова,
Шукала упарта ахова,
Шукала яна кантрабанду
У брычцы, як позняя восень, парожняй, —
Не верыла,
Што праз граніцу парожнімі ездзіць можна.”
“— Кнігі?
Ад іх толькі зло...
Бэсцяць кнігі наш люд паспаліты...
— I ты супраць кніг, падарожны?!
Які малайчына, глядзі ты!
А ведаеш, думаю я, што прыйдзе часіна такая:
Нам скажуць
Скарыну таго затрымаць,
I мы, будзь ты пэвен, яго затрымаем!
I кнігі тады мы яго
Папалім усюды ў краіне...
— Чакайце, а кнігі ж святыя, пра Бога...
Дык як жа паліць іх?..”
У баладзе прысутнічае элемент таямічнасці і загадкавасці: мы не адразу здагадваемся, што ў фурманцы едуць Скарына і…:
“Бо гэты «фурман» — быў найлепшы друкар,
Украдзены ў караля самога.
Ехаў Скарына Францыск друкаваць свае кнігі дома.”
Дыялог у баладзе дазваляе аўтару не толькі паказаць характар Ф.Скарыны, але і зрабіць супрацьпастаўленне з людзьмі, якія знаходзіліся ў варце на граніцы.
Ф.Скарына амаль кпіць над невуцтвам і сляпым выконваннем загадаў варты:
“Бо з Прагі тут нейкі Скарына
Кнігі злаўчыўся вазіць на радзіму,
Якую чамусьці пакінуў.
— Кнігі?
Ад іх толькі зло...
Бэсцяць кнігі наш люд паспаліты...
— I ты супраць кніг, падарожны?!
Які малайчына, глядзі ты!
А ведаеш, думаю я, што прыйдзе часіна такая:
Нам скажуць
Скарыну таго затрымаць,
I мы, будзь ты пэвен, яго затрымаем!
I кнігі тады мы яго
Папалім усюды ў краіне...
— Чакайце, а кнігі ж святыя, пра Бога...
Дык як жа паліць іх?..”
А выказванні варты дэманструюць недалёкасць, невуцтва, выслужлівасць, фанабэрыстасць, самаўпэўненасць і глупства разваг гэтых людзей:
“— Павінен
Сказаць я табе, чалавеча,
Што ты — кацянятка сляпое:
Можна паліць і святое, калі нам загад ёсць на тое.
Ты знаеш, і Бога самога
Мы можам паслаць на спаленне,
Калі непрыдатным ён стане
Для нашага раптам малення...”