Што можна сказаць пра жаночыя вобразы трылогіі? «На ростанях»

У рамане жаночыя вобразы займаюць важнае месца. Пісьменнік засяроджвае ўвагу на тых асаблівасцях нацыянальнага жаночага характару, якія пакуль не закранаў у сваіх творах.

Бабка Мар’я — чалавек старога веку, і па ёй можна меркаваць пра беларускую жанчыну, скажам, усяго ХІХ стагоддзя. Жыццё Мар’і прайшло ў цяжкай працы і нястачы. Але яна не мысліць для сябе іншага лёсу, прымае яго мудра і па-хрысціянску ціхмяна. Яна не раздумвае над абстрактнымі пытаннямі. Бабка Мар’я вельмі цікавая і багата адораная натура. З выключнай увагай і мацярынскім клопатам ставіцца яна да Лабановіча, прыкмячае, калі ў яго дрэнны настрой і імкнецца добрым словам адагнаць ад яго благія думкі.

Ядвіся намалявана Якубам Коласам у трылогіі падрабязна і поўна. Дзяўчына адзелена знешняй прыгажосцю і абаяльнасцю. Здавалася, яна заўсёды была ў добрым настроі і ў кампаніі нязменна вызначалася сваёй весялосцю. З другога боку, яна не па ўзросце сур’ёзная, бо расла ў складанай сям’і, з бацькам — чалавекам жорсткім і дэспатычным. Страх спазнаць такі ж лёс, як у яе маці, сустрэць такога ж сямейнага тырана, відаць, глыбока запаў у падсвядомасць дзяўчыны. Таму яна і кахае Лабановіча, і адначасова баіцца свайго кахання. Бясспрэчна, каханне заўсёды раскрывае ў чалавеку лепшыя рысы характару, таму такой абаяльнай у сваёй схільнасці да Лабановіча і паў-

стае Ядвіся. Але страх ды, магчыма, матэрыяльны разлік пераадольваюць у Ядвісі пачуццё да настаўніка. Яна пакідае Цельшына. Што з ёй стала далей — невядома. Вобраз Ядвісі застаўся недаказаным да канца, і гэта надае яму паэтычнасць. І для чытачоў яна засталася назаўсёды «найпрыгажэйшай кветкай Палесся», адным з лепшых жаночых вобразаў у беларускай літаратуры.

Вольгай Андросава звязала свой лёс з рэвалюцыйнай дзейнасцю і схіляе на гэты ж шлях Андрэя. Вольга Віктараўна — настаўніца, як і Лабановіч, жывая, рухавая, са смелымі вачамі. Трапіўшы да Лабановіча, яна адчувае сябе як дома, гаспадарыць, жартуе, паводзіць сябе развязна. Лабановіча здзіўляе яе моцны рэвалюцыйны запал.. Андросава ж, нягледзячы на ўсю бойкасць і хітрасць, выглядае дастаткова прымітыўнай: яе свет звужаны, інтарэсы абмежаваны толькі рэвалюцыйнай барацьбой. Паказальна, што ў час гутаркі пра рэвалюцыю яна не прымае ніякіх пярэчанняў з боку субяседніка — для яе раз і назаўсёды ўсё ясна. Для Лабановіча такая пазіцыя сведчыць пра абмежаванасць чалавека, які не здольны да развіцця.

У рамане сустракаюцца і іншыя жаночыя вобразы, у тым ліку маладых дзяўчат: Людмілы, Марыны, Надзі, Аксаны. Усе яны абаяльныя, прыгожыя і стаяць інтэлектуальна вышэй за сваё асяроддзе. Сапраўды, беларускія дзяўчаты заўсёды вызначаліся і вызначаюцца асаблівай прыгажосцю. Маці, сёстры, жонкі, дочкі беларусаў сваёй прыгажосцю, душэўнасцю і мудрасцю асвятляюць жыццё, надаюць яму красу і вы-шэйшы сэнс.