247-mashq. Uyga vazifa. Berilgan so'zlarning imlosiga diqqat qiling Ular ishtirokida gaplar tuzing. Oy-u kun, kecha-kunduz, rang-barang, ko'raylik-chi, 5-soal 1-may, yaxshi-da, shaharma-shahar, dum-dumaloq.
Sizga yordam berish uchun tashvish qilmaslikni so'rayman. Berilgan so'zlarning imlosiga diqqat qilib, ular ishtirokida gaplar tuzamiz.
O'ynashni o'rlashimizda bir oy-u kun haqida gapirishimiz kerak. "Oy" - bu bir yilning yetti ayligiga bir ayligi deb hisoblanadi. "Uyga" - bu yurtimizda yashayotgan odamlarning qishloqli manzaralari bilan yaxshilanishi uchun qilingan yots, mangli, yovvoyi bandilik o'yinlaridir. "Vazifa" - bu yurtimizda o'qituvchilar tomonidan talabalar uchun o'n besh kez berilgan mashg'ulotdir. Uning maqsadi talabalariga sodda va qiyinchiliklar bilan hosil bo'lgan boy so'zni o'rganishda yordam berishdir.
Keyin, "berilgan so'zlarning imlosiga diqqat qiling" degan qismi alohida tushuntirilishi kerak. Ushbu qism tug'indimiz yozilgan gaplar bilan bog'liq. Haqiqatan ham ular gapni to'g'ri va o'ziga xos shakl (imlo) bilan aytishni kuzatishimizga yordam beruvchi qo'llanmaga o'xshasa qolaverish bor.
Endi, berilgan so'zlar bilan gaplar yasashni o'rganishimiz kerak. Birinchi gapimiz kecha-kunduz degan so'zlar. "Kecha" - bu geceleri kelgan yoruglik paytida ro'y beruvchi aniq bugun ertalab payti o'tgan payt. "Kunduz" - bu yurtimizda kunduzning yoruglik payti. Shuning uchun "kecha-kunduz" so'zi bugun ertalab paytida va kunduz paytida yaxshi yorug'liklar xususiyatiga ega gapda ishlatiladi.
Keyin, rang-barang so'zi keladi. "Rang" - bu odamning ko'rinadigan o'ziga xos bir ma'noga egalar ranglardir. "Barang" - bu biror bir narsa, narsani anglatishga mo'ljallangan ma'noga ega. Shuning uchun "rang-barang" so'zi ko'rinadigan yorug'liklar hamda har xil ranglarga ega gap bilan bog'liq.
Keyinchalik, "ko'raylik-chi" so'zi kelib chiqadi. "Ko'raylik" - bu biror bir joyda yoki mahallada qadir qiladigan ko'rab, kuzatuvchi odam. "Chi" - bu qobiliyat, imkoniyatga egadir. Shu sababli, "ko'raylik-chi" so'zi ko'ray olish qobiliyatiga ega gap bilan bog'liq.
Boshqa misollar ham quyidagicha topiladi:
"5-soal 1-may" – bu 5-ta so'alani masshag'asi 1-may kuni ochib berishga nisbatan belgilanadi.
"yaxshi-da" – bu yovuz bo'lish holi, yomon bo'lishchanlik hend ham tabiiy xususiyatlardir.
"shaharma-shahar" – bu ikki yoki uzoqroq joylar o'rtasida deyarli sifat qo'ysa (uchoqroqga o'xshasa) gap ma'noga ega.
"dum-dumaloq" – bu kamchilikka, so'qi bo'lmagan, to'qimachilik xususiyati bilan ajralib turgan.
Shu sabablarga ko'ra, berilgan so'zlarning imlosini tushunish uchun ularning ma'nolarini va ular bilan bog'liq bo'lgan xususiyatlarini o'rganish juda muhimdir. Bu, darsda berilgan savollarga yaxshi javob berishning asosiy qismidir. So'zlarning ma'nolari va ularning qo'llanshatlarini tushunishga har doim e'tibor bering.
O'ynashni o'rlashimizda bir oy-u kun haqida gapirishimiz kerak. "Oy" - bu bir yilning yetti ayligiga bir ayligi deb hisoblanadi. "Uyga" - bu yurtimizda yashayotgan odamlarning qishloqli manzaralari bilan yaxshilanishi uchun qilingan yots, mangli, yovvoyi bandilik o'yinlaridir. "Vazifa" - bu yurtimizda o'qituvchilar tomonidan talabalar uchun o'n besh kez berilgan mashg'ulotdir. Uning maqsadi talabalariga sodda va qiyinchiliklar bilan hosil bo'lgan boy so'zni o'rganishda yordam berishdir.
Keyin, "berilgan so'zlarning imlosiga diqqat qiling" degan qismi alohida tushuntirilishi kerak. Ushbu qism tug'indimiz yozilgan gaplar bilan bog'liq. Haqiqatan ham ular gapni to'g'ri va o'ziga xos shakl (imlo) bilan aytishni kuzatishimizga yordam beruvchi qo'llanmaga o'xshasa qolaverish bor.
Endi, berilgan so'zlar bilan gaplar yasashni o'rganishimiz kerak. Birinchi gapimiz kecha-kunduz degan so'zlar. "Kecha" - bu geceleri kelgan yoruglik paytida ro'y beruvchi aniq bugun ertalab payti o'tgan payt. "Kunduz" - bu yurtimizda kunduzning yoruglik payti. Shuning uchun "kecha-kunduz" so'zi bugun ertalab paytida va kunduz paytida yaxshi yorug'liklar xususiyatiga ega gapda ishlatiladi.
Keyin, rang-barang so'zi keladi. "Rang" - bu odamning ko'rinadigan o'ziga xos bir ma'noga egalar ranglardir. "Barang" - bu biror bir narsa, narsani anglatishga mo'ljallangan ma'noga ega. Shuning uchun "rang-barang" so'zi ko'rinadigan yorug'liklar hamda har xil ranglarga ega gap bilan bog'liq.
Keyinchalik, "ko'raylik-chi" so'zi kelib chiqadi. "Ko'raylik" - bu biror bir joyda yoki mahallada qadir qiladigan ko'rab, kuzatuvchi odam. "Chi" - bu qobiliyat, imkoniyatga egadir. Shu sababli, "ko'raylik-chi" so'zi ko'ray olish qobiliyatiga ega gap bilan bog'liq.
Boshqa misollar ham quyidagicha topiladi:
"5-soal 1-may" – bu 5-ta so'alani masshag'asi 1-may kuni ochib berishga nisbatan belgilanadi.
"yaxshi-da" – bu yovuz bo'lish holi, yomon bo'lishchanlik hend ham tabiiy xususiyatlardir.
"shaharma-shahar" – bu ikki yoki uzoqroq joylar o'rtasida deyarli sifat qo'ysa (uchoqroqga o'xshasa) gap ma'noga ega.
"dum-dumaloq" – bu kamchilikka, so'qi bo'lmagan, to'qimachilik xususiyati bilan ajralib turgan.
Shu sabablarga ko'ra, berilgan so'zlarning imlosini tushunish uchun ularning ma'nolarini va ular bilan bog'liq bo'lgan xususiyatlarini o'rganish juda muhimdir. Bu, darsda berilgan savollarga yaxshi javob berishning asosiy qismidir. So'zlarning ma'nolari va ularning qo'llanshatlarini tushunishga har doim e'tibor bering.