Полны аналіз верша "песняру" Максіма Багдановіча по алгорітму: 1. Час і абставіны напісання твора.
2. Пачуцці і эмоцыі, якія выклікае твор.
3. Асацыяцыі, звязаныя з творам (з якімі творамі асацыіруецца
тэкст? з якімі сітуацыямі? з якімі гукамі, колерамі, выявамі, пахамі,
адчуваннямі?).
4. Тэма (пра што напісаны твор?).
5. Ідэя (якую думку аўтар хацеў данесці гэтым творам?).
6. Назва (чаму твор мае такую назву?).
7. Жанр (верш — грамадзянскай, філасофскай, інтымнай, пейзажнай лірыкі; раманс, песня, балада, байка, паэма або інш.).
8. Кампазіцыя (якія часткі вылучаюцца ў творы? змена якіх
эмоцый рухае лірычнае перажыванне?).
9. Мастацкія вобразы. Сімвалы, дэталі, пейзаж (калі ёсць).
10. Лірычны герой (як паказаны?).
11. Выяўленчыя сродкі (тропы — эпітэты, метафары (у тым ліку
ўвасабленне, метанімія, сінекдаха), параўнанні, алегорыі; гіпербала, літота; паэтычны сінтаксіс — паўторы, рытарычныя звароты, пытанні,
воклічы, антытэза, сінтаксічны паралелізм).
12. Мова твора (лексіка — запазычанні, устарэлыя словы, наватворы, эмацыянальна афарбаваныя словы; фразеалогія; марфалагічны
склад — частотнасць ужывання часцін мовы).
13. Гукавое аблічча твора (алітарацыя1, асананс2).
14. Метрычная будова. Вершаваны памер (ямб, харэй; дактыль,
амфібрахій, анапест), рыфма (мужчынская, жаночая). Цвёрдая форма
(санет, трыялет, рандо, танка), вольная форма (верлібр).
15. Асабістае меркаванне пра твор.
1. Час і абставіны напісання твора:
На протязі жыцця Максім Багдановіч пісаў многа вершаў. Особліва актыўна ён творчасць займаўся ў перыяд 1917-1918 гадоў, калі йшлося аб нацыянальным адраджэнні беларускага народу.
2. Пачуцці і эмоцыі, якія выклікае твор:
У вершы "песняру" выклікаецца пачуццё тугі па гінулымі часамі, патрафілі разам з жывымі эмоцыямі, якія адабраліся ў героя-песняра працягом іх працы на югоўсходзеўскіх тэатрах.
3. Асацыяцыі, звязаныя з творам:
Тэкст "песняру" зваязаны з гукамі, калерамі і выявамі паўночнай прыроды. З вокныяцецца тыша, мова цёмныя ночы з'явіўся гук сурма, плеск партовага вясельных шапчат, гудзе сьпяваецца русалка над лясным плескам, але гэтая карціна ў руках героя пераўратылася ў адчаі, бо цяпер тых у краіне няма.
4. Тэма:
Тэма верша "песняру" - гібель жывых песень і спевакаў, якія былі адчыненыя хоць на мгулах у захочных душ у перыяд нацыянальнага парадку.
5. Ідэя:
Галоўная думка, яку аўтар хацеў выказаць у гэтым творы - гарачая скрыпа ў перад чловекам, як запісваюцца песні.
6. Назва:
Назва "песняру" мае тое значэнне, што спеў всё захоплівае большы парт нашага беларускага народу – песняроў.
7. Жанр:
Верш "песняру" належыць да грану лірыкі, якая ўключае ў сябе грамадзянскую, філасофскую, інтымную і пейзажную лірыку. Гэта можа быць песня, паэма, байка або іншы жанр.
8. Кампазіцыя:
У творы "песняру" можна вылучыць такія часткі, як уваставанне, аналіз прычынаў і наследак, прагноз на будучае, паўторы разам з рытарычнымі зваротамі, пытанні і воклічы.
9. Мастацкія вобразы:
У гэтым вершы выразна прысутнічаюць мастацкія вобразы, такія як сімвалічныя дэталі, пейзажы і патрабаць пачуцця.
10. Лірычны герой:
Лірычны герой у вершы "песняру" паказаны як спявак, які пражывае гарацая скрыпу ў перад людзьмі і рабіць з iмi ўсё, каб яны разабралi сябе ў яго творы.
11. Выяўленчыя сродкі:
Гэты твор аздраджаецца тропамі, такімі як увасабленне, метафары, параўнанні, алегорыі, гіперболы, літоты і сінтаксічны паралелізм.
12. Мова твора:
Мова верша мае шматкаларытную лексіку, запазычанні, устарэлыя словы, наватворы, эмацыянальна афарбаваныя словы. Асабліва важна атрымаць дашылленне ўжывання й актыўнасці частак мовы.
13. Гукавое аблічча твора:
Твор "песняру" пазначаны алітарацыяй (паўторы гукавых гукаў) і асанансам (паўторы супольных звукаў).
14. Метрычная будова:
Ў краме метра і рыфмы, верш "песняру" мае таксама форму, залежную ад вольнай формы.
15. Асабістае меркаванне:
Асабістае меркаванне пра твор з'яўляюцца асобным пунктам у аналізе. Гэта лічба аднаго або некалькіх словаў, якія ўласціва аўтуру твора.