Рамантызм – надзвычай важны этап у развіцці культуры, гэта сапраўдная рэвалюцыя ў мастацтве, не толькі ў літаратуры. Рамантыкі падпарадкавалі сабе тэатр, жывапіс, музыку, філасофію, многія гуманітарныя навукі. А ў літаратуры тэмп развіцця надзвычай паскорыўся, новыя плыні і напрамкі ўзнікалі і развіваліся нават за месяцы. Як ні ў адну іншую эпоху, літаратура рамантызму звязана з філасофіяй. Рамантыкі сцвярджалі веру ў панаванне духоўнага пачатку ў жыцці, падпарадкаванне матэрыі духу. Адным з выдатных пісьменнікаў-рамантыкаў быў Ян Баршчэўскі. Вяршыняй творчасці пісьменніка стала кніга "Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях". Яна складаецца з чатырнаццаці апавяданняў міфалагічна-фальклорнага зместу, сюжэты якіх скаладаюць аповеды падарожнікаў у доме шляхціца Завальні падчас доўгіх зімовых вечароў. Усе апавяданні глыбока павучальныя і ў той жа час займальныя. Найбольш цікавыя апавяданні "Плачка" і "Сын Буры". "Плачка" - адно з самых незвычайных апавяданняў кнігі. У гэтай гісторыі апісваецца незвычайная прыгожая кабета, якая з'яўляецца ў пакінутых дамах, у пустых касцёлах і на руінах. На яе вачах заўсёды блішчэлі слёзы, з-за таго людзі называлі яе Плачкай. Вобраз Плачкі сымвалізуе, што ў чалавека на першым месце павінны быць не матэрыальныя, а духоўныя каштоўнасці. Яна плача, бо іх, каштоўнасці, не бачаць, не разумеюць, ганяюцца за ўяўным, несапраўдным. У апавяданні "Сын Буры" сляпы Францішак расказвае пра сваю сустрэчу з дзіўным пілігрымам, які назваў сябе Сынам Буры. У час буры гэты чалавек не хаваўся ад дажджу і ветру. Сын Буры расказаў, як некалі каля беднай хаціны сваіх бацькоў спаткаў Плачку, апранутую ў сукенку вясёлкавых колераў і з кветкамі на галаве. Плачка паказала юнаку далёкі свет, над якім пад аблакамі кружылі арлы. Хлопе вырашыў пабачыць, што дзеецца на свеце, і з таго часу блукае па зямлі. Сын Буры - чалавек, апантаны вечнай прагай творчасці, пошуку ісціны, пазнання, дзеяння. Вобразы Плачкі і Сына Буры арыгінальны і не сустракаюцца ў іншых славянскіх літаратурах. Кніга "Шляхціц Завальня" ўздымае перш за ўсё маральна-этычныя праблемы. Але паўстаюць яны ў цікавых міфалагічных вобразах.
Сармацкія каштоўнасці дарогі сэрцу, але калі радзіма ў няволі, у снежнай завеі і сцюжы, лепшыя з яе сыноў становяцца сынамі Буры. У кнізе час ад часу сустракаецца такі персанаж - высакародны валацуга з разбітым сэрцам ... Разумныя людзі асуджаюць яго і шкадуюць. Але менавіта Сын Буры бачыць таямнічую Плачку, ўвасабленне забытай гісторыі, патрыятычнага абавязку.
Падзеі ў тэксце ўспрымаюцца спачатку вачыма селяніна як інфернальныя, невытлумачальныя з'явы. Потым - вачыма асвечаных спадароў, выкрывае забабоны. Затым апавядальнік канстатуе: не варта легкадумна ставіцца да рэчаў, на першы погляд Ненавуковым. "Ёсць шмат на свеце, сябар Гарацыя ..." Як сцвярджае адзін з даследнікаў, П.Васючэнкам, Ян Баршчэўскі папярэджваў нашчадкаў не занадта захапляцца эзатэрыкай, не лезці за тую заслону, куды нельга зазіраць цікаўным, інакш можна выклікаць катастрофу. І яшчэ адзін пласт - гэта гучыць у кожным радку патрыятызм, сімвалічнае выява былой свабоды, пакут народа, спробаў супраціву ... Казкі Баршчэўскага ствараліся паміж двума паўстаннямі, шматлікія з яго сяброў былі рэпрэсаваныя.
Рамантызм – надзвычай важны этап у развіцці культуры, гэта сапраўдная рэвалюцыя ў мастацтве, не толькі ў літаратуры. Рамантыкі падпарадкавалі сабе тэатр, жывапіс, музыку, філасофію, многія гуманітарныя навукі. А ў літаратуры тэмп развіцця надзвычай паскорыўся, новыя плыні і напрамкі ўзнікалі і развіваліся нават за месяцы. Як ні ў адну іншую эпоху, літаратура рамантызму звязана з філасофіяй. Рамантыкі сцвярджалі веру ў панаванне духоўнага пачатку ў жыцці, падпарадкаванне матэрыі духу.
Адным з выдатных пісьменнікаў-рамантыкаў быў Ян Баршчэўскі. Вяршыняй творчасці пісьменніка стала кніга "Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях". Яна складаецца з чатырнаццаці апавяданняў міфалагічна-фальклорнага зместу, сюжэты якіх скаладаюць аповеды падарожнікаў у доме шляхціца Завальні падчас доўгіх зімовых вечароў. Усе апавяданні глыбока павучальныя і ў той жа час займальныя.
Найбольш цікавыя апавяданні "Плачка" і "Сын Буры". "Плачка" - адно з самых незвычайных апавяданняў кнігі. У гэтай гісторыі апісваецца незвычайная прыгожая кабета, якая з'яўляецца ў пакінутых дамах, у пустых касцёлах і на руінах. На яе вачах заўсёды блішчэлі слёзы, з-за таго людзі называлі яе Плачкай. Вобраз Плачкі сымвалізуе, што ў чалавека на першым месце павінны быць не матэрыальныя, а духоўныя каштоўнасці. Яна плача, бо іх, каштоўнасці, не бачаць, не разумеюць, ганяюцца за ўяўным, несапраўдным.
У апавяданні "Сын Буры" сляпы Францішак расказвае пра сваю сустрэчу з дзіўным пілігрымам, які назваў сябе Сынам Буры. У час буры гэты чалавек не хаваўся ад дажджу і ветру. Сын Буры расказаў, як некалі каля беднай хаціны сваіх бацькоў спаткаў Плачку, апранутую ў сукенку вясёлкавых колераў і з кветкамі на галаве. Плачка паказала юнаку далёкі свет, над якім пад аблакамі кружылі арлы. Хлопе вырашыў пабачыць, што дзеецца на свеце, і з таго часу блукае па зямлі. Сын Буры - чалавек, апантаны вечнай прагай творчасці, пошуку ісціны, пазнання, дзеяння.
Вобразы Плачкі і Сына Буры арыгінальны і не сустракаюцца ў іншых славянскіх літаратурах. Кніга "Шляхціц Завальня" ўздымае перш за ўсё маральна-этычныя праблемы. Але паўстаюць яны ў цікавых міфалагічных вобразах.
Сармацкія каштоўнасці дарогі сэрцу, але калі радзіма ў няволі, у снежнай завеі і сцюжы, лепшыя з яе сыноў становяцца сынамі Буры. У кнізе час ад часу сустракаецца такі персанаж - высакародны валацуга з разбітым сэрцам ... Разумныя людзі асуджаюць яго і шкадуюць. Але менавіта Сын Буры бачыць таямнічую Плачку, ўвасабленне забытай гісторыі, патрыятычнага абавязку.
Падзеі ў тэксце ўспрымаюцца спачатку вачыма селяніна як інфернальныя, невытлумачальныя з'явы. Потым - вачыма асвечаных спадароў, выкрывае забабоны. Затым апавядальнік канстатуе: не варта легкадумна ставіцца да рэчаў, на першы погляд Ненавуковым. "Ёсць шмат на свеце, сябар Гарацыя ..." Як сцвярджае адзін з даследнікаў, П.Васючэнкам, Ян Баршчэўскі папярэджваў нашчадкаў не занадта захапляцца эзатэрыкай, не лезці за тую заслону, куды нельга зазіраць цікаўным, інакш можна выклікаць катастрофу. І яшчэ адзін пласт - гэта гучыць у кожным радку патрыятызм, сімвалічнае выява былой свабоды, пакут народа, спробаў супраціву ... Казкі Баршчэўскага ствараліся паміж двума паўстаннямі, шматлікія з яго сяброў былі рэпрэсаваныя.