Краткое содержание рассказа цитауки

1. Лёс старога вартаўніка складваўся нялёгка:

"Дзеду было за семдзесят. Ён добра памятаў яшчэ першую, "царскую" вайну, з якой прывёз Георгіеўскі крыж, потым "гражданскую", якую, калі верыць яго словам, ён прайшоў у сядле з галошам на адной назе і з лапцем на другой. У калектывізацыю кулакі спалілі яго новую хату і застрэлілі сабаку. Суседзі меркавалі, што сабаку наўрад ці збіраўся хто зводзіць, і загінуў ён праз свой язык. Гэта вайна зачапіла старога мацней: не вярнуўся з фронту сын, а жонку – добрую, рухавую Параску – расстралялі немцы дома. Нехта з "добрых" людзей падаткнуў, што стары ў партызанскім атрадзе."

2. Кастусь наведваўся да дзеда, каб адцягнуць увагу яго і сабакі, пакуль сябрукі кралі цітаўкі ў садзе. Дзед заўсёды сустракаў хлопчыка прыветна, частаваў, расказваў пра сваё жыццё. Ён здагадваўся, што хлопчык прыходзіць не проста так, але дазваляў падманваць сябе, магчыма, ад адзіноцтва.

3. Валік прапанаваў Кастусю зноў наведацца да дзеда, каб за крадзеныя яблыкі трапіць у кіно. Але той не вельмі хацеў ісці, бо здагадваўся, што дзед раскусіў іх кампанію. Аднак жаданне трапіць на фільм бясплатна перамагло.

4. Да дзеда Кастусь прыйшоў з упэўненасцю, што гэта ў апошні раз, быў насцярожаны, але не адчуваў асаблівага страху.

5. Дзед Агей сустрэў хлопчыка з хітрай усмешкай, але быў гасцінны, пачаў частаваць смажаным салам, расказаў пра тое, якім смачным здавалася сала яму ў 43-м годзе падчас вайны. Расказваў ён, як у балоце хаваліся ад немцаў.

Акрамя гэтага дзед пачаставаў яго цітаўкамі, быццам намякаў, што можна было б проста прыйсці і папрасіць яблыкі, а не красці. Хлопцу было няёмка, але ён прымаў гасціннасць дзеда.

6. Характар Кастуся мяняецца з ходам сюжэта. Напачатку ён ходзіць да дзеда і робіць выгляд, што яму цікава яго слухаць, у той час, калі яго сябры крадуць яблыкі, пасля ён баіцца, што дзед здагадваецца, чаму прыходзіць да яго Кастусь, ён не хоча, каб той расказаў яго бацьку. А ў апошні вечар Кастусь сумняваецца, ці жадае ён рабіць тое, што прапануюць яму хлопцы, тым больш, што дзед яму падабаецца, ён добры і не сквапны, наадварот заўсёды частуе хлопчыка яблыкамі. У фінале твора, калі ён бачыць нямоглага дзядулю, яго погляды карэнным чынам мяняюцца, яму становіцца сорамна, ён перажывае за дзядулю, яму прыкра і сумна. Можна зрабіць вывад, што ніколі больш хлопец не будзе такім чынам паступаць.

7. Пасля развітання з вартаўнікоў Кастусь адчуваў роспач, злосць на хлопцаў, жаласць да дзеда (ён гаворыць Валіку, што дзед зусім хворы). А хлопцы хвалююцца і насцярожаны, бо баяцца, што іх пазнаў дзед. Бачачы роспач сябра,яны ціхенька паклалі яблыкі ў кішэні Кастуся і зніклі. Наўрад ці хлопцы да канца зразумелі сябра, але ім таксама было сорамна. Бо яблыню яны абадралі вельмі нядобра – сарвалі лісце, зламалі галіны.

8. Кастусь не пайшоў у кіно, таму што з самага пачатку твора ён збіраўся туды за крадзеныя яблыкі, але пасля таго, што здарылася ўвечары, яму было сорамна. Шкада дзеда, прыкра за свае паводзіны. Магчыма ён зразумеў, што дзед Агей здагадваецца пра яго, але нічога не кажа і не выкрывае яго падманлівыя паводзіны.

Незразумелая ўсмешка дзеда магла азначаць, што пад ёй Агей хавае свой боль, магчыма, ён жадае паказаць, што ўсё добра і ён не пакрыўджаны на хлопца за падман, хоць і пра ўсё здагадаўся. Бо бачыў, што Кастусь добры і жаласлівы хлопчык, у якога ўсё ж ёсць сумленне.